villa tugendhat mies van der rohe brno

Villa Tugendhat in Brno - uniek ontwerp van Ludwig Mies van der Rohe

Villa Tugendhat in Brno is een schoolvoorbeeld van functionalistische architectuur. Het ontwerp stamt uit 1929 en de Duitse-Amerikaanse architect is Ludwig Mies van der Rohe. Het gebouw ligt tegen een helling en heeft een prachtige uitzicht over het centrum van Brno. De villa brak alle trends en was door het futuristische ontwerp en de technische snufjes zijn tijd ver vooruit. Fritz Tugendhat met zijn gezin woonden in de villa die zijn huwelijksgeschenk was van zijn familie die eigenaar was van een textielfabriek in Brno.

Villa Tugendhat: uniek ontwerp
Vanaf de straatzijde valt de villa nauwelijk op en lijkt maar één verdieping te hebben. De buitenmuren zijn van melkglas en hebben ronde hoeken. Villa Tugendhat is gebouwd op een met gras begroeide helling en heeft drie niveaus die alleen vanuit de tuin te zien zijn.

De middelste verdieping is het woongedeelte en heeft geen traditionele indeling van kamers. Er is één open ruimte voor woonkamer, tuinkamer, bibliotheek, eetkamer, ontvangstruimte en muziekkamer die van elkaar gescheiden zijn door gordijnen, een halfronde muur en een muur van onyx die van kleur verandert naargelang de hoek waaronder zonnestralen erop vallen. Mies van der Rohe zag muren als verschuifbare schermen die geplaats konden worden daar waar nodig.

Op de bovenverdieping bevindt zich de ontvangsthal, een aparte slaapkamer voor de Tugendhats met en aangrenzende badkamer, twee kinderkamers en een kamer voor het kindermeisje. In het naastgelegen was een garage voor twee auto's en het onderkomen van de technicus. Er was fulltime persoon nodig om alle tehnische snufjes te onderhouden.

Technische snufjes
De open een structuur, de gebruikte materialen en technische snufjes die Mies van der Rohe (1886-1969) ontwierp en toepaste, maken de villa uniek. Onyx uit Noord-Marokko, travertijn uit Italië en fineer van exotische houtsoorten zoals rozen- en ebbenhout zijn verwerkt in het interieur. Het huis heeft heteluchtverwarming en elektrisch bedienbare ramen. De muur aan de tuinzijde is één groot raam. De glazen wand kan worden verlaagd, en zinkt in de kelder. Als de ramen omlaag staan, lijkt de kamer nog ruimer.

De constructie is baanbrekend. Een stalen raamwerk gevuld met glas, geen kamers maar een open ruimtes. De gevel heeft geen dragende functie. Het gewicht wordt gedragen door een intern geraamte.

Mies van der Rohes bouwstijl kenmerkt zich door strakke lijnen en gebruik van staal en. Hij was de geestelijke vader van de wolkenkrabber; een blok dat bestaat uit een stalen skelet opgevuld met glas.

Meubelontwerper Mies van der Rohe
Mies van der Rohe ontwierp ook de meubels. In de villa staan zogenaamde zetelstoelen. Het gehele frame bestaat uit één stuk en is gemaakt van veerkrachtig staal, vaak verchroomd. Tuiglederen singels ondersteunen de kussens. De afzonderlijke kussens voor rugleuning en het zitvlak zijn van schuimrubber met leer beklede en doorgestikte, gewatteerde vierkanten.

De familie Tugendhat
Het Joods-Duitse gezin Tugendhat heeft hier slechts 8 jaar gewoond. In 1938, net voor de Tweede Wereldoorlog, ontvluchtten zij Brno en vertrokken naar Venezuela. In 1939 nam de Gestapo het huis in beslag en gebruikte het als legerkazerne. Het meubilair werd gebruikt als brandhout, vrijwel de gehele beglazing werd verbrijzeld en de mechanische snufjes, zoals het automatisch openen vande ramen werden gedemonteerd. Na de de oorlog trok het Russische leger erin. Daarna deed het dienst als fitnessruimte en tenslotte had de stad Brno er gemeentekantoren. De villa was totaal uitgewoond en in slechte staat. In 1963 kreeg het de status van openbaar monument en werd begonnen aan de restauratie.

Bezoek aan Villa Tugendhat
Na ongeveer vijftig jaar was de villa toe aan een tweede opkanpbeurt aangezien het huis van de helling dreigde af te glijden. Van 2010 to 2012 onderging de villa een algemene restauratie. Het huis en de aangrenzende tuin werden in hun oorspronkelijke staat hersteld.

Replica's van de originele meubels en een aantal bewaard gebleven originele meubels kwamen stonden weer in het interieur. In de kelder kunnen bezoekers de technologie zien die nodig was om dit moderne huis te runnen: heteluchverwarming, stookruimte, intrekbaar raamsysteem, wasruimte, een doka en een speciale kamer ontworpen om bontjassen op te slaan. De permanente tentoonstelling vertelt over het leven van de familie Tugendhat tot 1938, over de architect en de bouw van de villa. In het souterrain zijn kortlopende tentoonstellingen te zien.

Locatie en bereikbaarheid
Villa Tugendhat is ongeveer twintig minuten lopen vanaf Namesti Svobody (Vrijheidplein) in het centrum. Bezoek is alleen mogelijk met een rondleiding die van te voren moet worden geboekt o.a bij het VVV-kantoor bij het treinstation en in het Oude Stadhuis, Radnicka 8.

Rondleiding 1, duur 60 minuten
Derde verdieping met de slaapkamers, tweede verdieping met de woonruimte met keuken en de tuin.

Rondleiding 2, duur 90 minuten
Zoals rondleiding 1 met extra bezoek aan de verdieping met de technische snufjes. De machinekamer voor luchttechniek, stookruimte, controlekamer voor elektrisch intrekken van de ramen, wasruimte, donkere kamer en, bontjasopslag

Adres: Cernopolni 45, Brno
Openbaar vervoer: Neem tram 9 vanaf het treinstation naar de halte Tomanova, en loop de Tomanova straat in.
Openingstijden: dinsdag t/m zondag 10.00-18.00 uur, gesloten op maandag

Lees verder:
Museum Villa's in Praag
Villa Franstisek Billa
Villa Winternitz en Adolf Loos

Wat te doen en zien in Brno

foto's: Marianne Crone, Prague Vitruvius en Wiki Commons