Het Karelsplein, een park midden in Praag
Het Karelsplein, Karlovo náměstí, ligt midden in Praag. Het is het grootste plein in de wijk Nove Mesto en een van de grootste pleinen in Europa. Het vreemde is dat dit enorme plein vaak over het hoofd wordt gezien omdat het er niet uitziet als een plein maar eerder op een park lijkt. Tijdens je vakantie in Praag zul je ongetwijfeld langs het Karelsplein komen omdat het een kruispunt is van veel tramlijnen. Loop eens door het park van het Karelsplein in plaats van hier alleen maar over te stappen op een andere tram.
Bankjes op het Karelsplein
Karlovo Namesti: wat te zien
1. Nieuwe stadhuis
2. St Ignatiuskerk
3. Fausthuis
4. Standbeelden in het park
5. De Praagse el
6. Mozaïek voorstellend Karel IV
7. Cyrillius en Methodiuskerk
Karlovo namesti en de stadsontwikkling
De Nieuwe Stad (Nove Mesto) in Praag was een vroege poging tot een geplande stad. Karel IV nam Jeruzalem als voorbeeld en de nieuwe stad is losjes gebaseerd zijn op de plattegrond van Jerusalem. Karlovo namesti moest gaan lijken op de Tempelberg en zou Nieuw Jeruzalem heten. Karel IV was van mening dat nu Jeruzalem verloren was gegaan tijdens de kruistochten, er een nieuw Jeruzalem nodig was. Op de Dag des Oordeels zou God terugkeren op aarde en Praag eeuwige bescherming geven. De alternatieve naam voor het Karelsplein is nooit in gebruik genomen.
Karelsplein toen
Het Karelsplein is groot, heel groot – 80 vierkante meter. Toen het plein aangelegd werd in de veertiende eeuw, was het de bedoeling dat het plein mensenmassa's moest kunnen bevatten. Ieder jaar, op de tweede vrijdag na Pasen stroomden duizenden en duizenden naar Karlovo náměstí omdat vanaf een houten toren de kroonjuwelen aan het volk werden getoond. Niet alleen vaderlandsliefde vierde hoogtij op deze dag, ook de handel floreerde. Tienduizenden bezoekers uit binnen- en buitenland stroomden naar het plein in Praag om handel te drijven of als consument.
Karelsplein nu
Het tegenwoordige Karelsplein is een mooi stukje groen met banken waar Tsjechen hun lunch eten in het zonnetje, waar kinderen spelen op een speelplaatsje en waar standbeelden van vooraanstaande Tsjechen uit de wetenschap en literatuur je gade lijken te slaan.
Het Nieuwe Stadhuis op het Karelsplein
1. Het Nieuwe Stadhuis
Aan de noordzijde van het plein staat het Nieuwe Stadhuis, niet zo heel erg nieuw want het werd gebouwd in tussen 1348 en 1418 in verschillende etappes. De toren is van veel later en dateert uit de achttiende eeuw. In 1419 vond hier de eerste defenestratie plaats, de aanleiding tot de Hussietenoorlog die vijftien jaar zou duren.
2. St Ignatiuskerk aan het Karelsplein
Aan de oostzijde van het plein staat de Barokke St-Ignatiuskerk, gebouwd door de Jezuïeten. Oorspronkelijk stond er op de plaats van deze kerk een houten kapel. Eén keer per jaar, op de eerste vrijdag na Pasen, werden in de kapel relikwieën tentoongesteld: een spijker en een houtsplinter van het Kruis, een deel van de doornenkroon en de Heilige Lans tesamen met andere religieuze voorwerpen verzameld door Karel IV. Pelgrims kwamen van heinde en verre om de relikwieën te zien en te vereren. Bedevaartgangers die in Praag omkwamen, werden begraven op de de kleine begraafplaats naast de kapel. Eind achttiende eeuw werden alle begraafplaatsten in Praag geruimd om verspreiding van ziektes te voorkomen. Bij recente werkzaamheden aan het plein zijn overblijfselen van het kerkhof gevonden.
St-Ignatiuskerk op het Karelsplein
3. Het geheimzinige Fausthuis
Veel verhalen doen de ronde over het Fausthuis, het roze gebouw op nummer 40. Ten tijde van Rudolf II (1552-1612) woonde op dit adres de astroloog Jakub Krucinek met zijn twee zonen. De jongste vermoordde de oudste omdat de jongste dacht dat er een schat in het huis verborgen was, maar die werd nooit gevonden. Ook woonden hier alchemisten onder wie Edward Kelley en Ferdinand Mladota. Hun scheikundige experimenten leidden vaak tot explosies en de buurtbewoners waren bang. Niet ten onrechte want de ontploffingen waren zo hevig dat er gaten in het dak ontstonden.
De zoon van Mladota was niet alleen goed in scheikunde maar ook in mechanica. Hij joeg bezoekers de stuipen op het lijf met een zelfopenende deur, een vliegende trap en een electrisch schokje bij het aanraken van een deurkruk. In de negentiende eeuw woonde Karel Jaenig in het Fausthuis. Hij beschilderde de muren met grafteksten, had een goed functionerende galg en sliep in een doodskist. Nu is het Fausthuis onderdeel van de Karelsuniversiteit, Medische Faculteit en universiteitsziekenhuis.
Fausthuis op het Karelsplein (foto Verliefd op Praag)
4. Standbeelden in het park
Het parkgedeelte van het Karelsplein staat vol standbeelden. De fontein met twee stenen sfinxen en een waterspuwende leeuwenkop is ter nagedachtenis aan de dichter Vitezslav Halek, die samen met Jan Neruda beschouwd wordt als de grondlegger van de Tsjechische poëzie.
In het deel tussen de Zitna en Jecna-straat staat een 170 jaar oude plataan, te herkennen aan het hek erom heen en een standbeeld van Eliska Krasnohorska, een feministisch schrijfster van kinderliteratuur. Zij schreef ook de teksten voor opera's die Bedrich Smetana componeerde en stichtte een school uitsluitend voor meisjes.
In het midden van het park staat een sculptuur van Jan Evangelista Purkyne. De Tsjechische bioloog die het woord protoplasma bedacht. Ook schreef en vertaalde hij poëzie.
de Praagse el (foto Verliefd op Praag)
5. De Praagse el
Naast de hoofdingang van de toren aan de Vodickova-straat is een metalen staaf ingebed in de muur. Dit was de officiële meetlat van Nove Mesto voor de Praagse el die 59,3 centimeter bedroeg. Tot de Napoleontische tijd had iedere stad zijn eigen lengtemaat. De meetlat werd gebruikt om meetbare artikelen te beslechten. Koning Premysl Otokar II introduceerde in 1268 de Praagse el die gebruikt werd tot januari 1765 toen keizerin Maria Theresa het gebruik van de Weense standaard oplegde. Toen Napoleon in 1799 het metrieke stelsel invoerde, kwam er een eind aan de verwarrende meeteenheden die per land en ook per stad verschilden.
6. Mozaiek
Niet in het park maar onder het park in het metrostation bevindt zich een groot mozaïek dat keizer Karel IV en het leven in de 14e eeuw voorstelt. Het werd aangebracht in 1985 ten tijde van het Communisme.
7. Cyrillius en Methodiuskerk en Reinhard Heydrich
Vlakbij het Karelsplein in de Resslova straat, bevindt zich de Cyrillius en Methodiuskerk bekend als plaats van verzet in de Tweede Wereldoorlog. In de crypte is een kleine tentoonstelling van documenten en foto's die het verhaal vertelt van de zeven mannen die zich hier ophielden na de moord op Reinhard Heydrich, ook wel de Slager van Praag en het Blonde Beest genoemd.
Leuk om te weten: op Karelsplein 13 woonde Josef Ressel, de uitvinder van de schroefpers en scheepspropeller. Tip van de redactie van Praag-Nu: Bezoek Praag en Karel IV een permanente tentoonstelling over de stadsontwikkeling van Praag in de middeleeuwen. Meer over de tentoonstelling Praha Karla IV.
Locatie
Het Karelsplein is een belangrijk openbaarvervoer knooppunt en ligt middenin de wijk Nove Mesto. Het plein betstaat uit twee gedeelte aan weerszijden van de Ječná- en Žitná-straat. Toch vormt het plein een geheel. Neem metrolijn B of tram 3, 4, 6, 10, 14, 16, 18, 22 of 24 naar Karlovo náměstí.
Foto's Marianne Crone