Begraafplaatsen in Praag: kerkhof als museum

De 16 mooiste begraafplaatsen in Praag. De stad is één groot openluchtmuseum en dat geldt ook voor de begraafplaatsen waarvan de funeraire architectuur museumwaardig is. Aangezien Praag een conglomeratie van steden en dorpjes is, met ieder hun eigen begraafplaats, is het geen verrassing dat Praag 72 begraafplaatsen telt. De bij toeristen bekendste begraafplaats is het Oude Joodse Kerkhof, onderdeel van het Joods Museum. In de wijk Vinohrady liggen een aantal begraafplaatsen naast elkaar. Het kerkhof van Vysehrad ontwikkelde zich tot erebegraafplaats van nationale grootheden zoals de componisten Antonín Dvořák en Bedřich Smetana en de schilder Alfons Mucha.

Grafmonumenten als kunst
Wanneer je over een begraafplaats in Praag loopt, vallen onmiddelijk de grote grafmonumenten op. Sommige zijn zo groot als een kleine kapel en op veel grafzerken staan prachtige sculpturen in de stijl die bij de tijd paste. En zo volgt de funeraire kunst de kunststroming die ten tijde van het overlijden trendy was: neogotiek, art nouveau, art deco, kubisme of modernisme.

Alfabetische lijst van de 16 mooiste begraafplaatsen in Praag met daaronder een korte beschrijving voor elk kerkhof.

1. Bohnice begraafplaats
2. Crematorium Strašnice en Vinohrady begraafplaats
3. Ďáblice kerkhof
4. Dierenkerkhof Bohnice
5. Evangelische begraafplaats Strašnice
6. Joodse Tuin begraafplaats Nove Mesto
7. Malá Strana begraafplaats
8. Malvazinky kerkhof
9. Oude Joodse begraafplaats109. Nieuwe Joodse begraafplaats
11. Olšany begraafplaatsen
12. Šárka kerkhof
13. Vitkov Mausoleum
14. Vršovice kerkhof
15. Vyšehrad begraafplaats
16. Žižkov Joodse begraafplaats



1. Bohnice begraafplaats, U Drahane, Bohnice, Praag 8
Bohnice heeft de reputatie het engste kerkhof in Europa te zijn. Het was de laatste rustplaats van 'dwazen' die verpleegd werden in het Bohnice Psychiatrisch Ziekenhuis. Vanaf 1951 vonden geen begrafenissen meer plaats, ook geen onderhoud. Het kerkhof is nu verlaten en overwoekerd met klimop. De namen op de enkele grafzerk die nog rechtop staat zijn onleesbaar, behalve één: het graf van Maria Tuma Reiter. Haar graf wordt keurig onderhouden, maar door wie?
Lees verder 



2.Crematorium Strašnice / Vinohrady begraafplaats, Vinohradska 214, Vinohrady, Praag 10
In 1932 werd het Crematorium Strašnice geopend. Dit gebouw in constructivistische stijl staat op de monumentenlijst. Kenmerkend voor deze stijl zijn de puur geometrische vormen. Zowel tijdens het nazi- als het communistische tijdperk was het crematorium betrokken bij het cremeren van geëxecuteerden waaronder Milada Horakova in 1950. Door haar krtitiek op het communistische regime werd zij veroordeeld op basis van verzonnen beschuldigingen. In 2011 vond hier de crematie van Vaclav Havel plaats, schrijver, dissident en politicus. Hij was de laatste president van Tsjecho-Slowakije en de eerste van Tsjechië.

3. Ďáblice kerkhof, Ďáblicka 2a, Střížkov, Praag 8
De graven op dit kerkhof zijn prachtig onderhouden met veel bloemen en rouwkaarsen. Maar de begraafplaats heeft ook de laatste rustplaats van slachtoffers van het communisme en van verzetsstrijders. Heel onroerend is een veldje met 34 zerken van baby's. Hun moeders waren politieke gevangen en de kinderen stierven vaak door uithongering. Ook is hier een monument voor Jan Kubiš en Jozef Gabčík, die als onderdeel van Operatie Anthropoid een aanslag pleegden op Rijksprotector Reinhard Heydrich, de Duitse nazikeider van het Protectoraat Bohemen. Lees verder 



4.Dierenkerkhof Bohnice, U Drahaně, Bohnice, Praag 8
Grafjes van honden zijn in de meerderheid maar er liggen ook katten en konijnen op deze dierenbegraafplaats. In 2006 was de begraafplaats vol en sindsdien is er geen groot onderhoud meer gepleegd zodat de begraafplaats overwoekerd is. Ieder baasje plantte op het graf een boom in plaats van een grafzerk. De bomen zijn nu te groot geworden en de paden nauwelijks zichtbaar. In het midden is een massagraf van proefdieren. Lees verder 



5. Evangelisch begraafplaats Strašnice, Vinohradska 161/870, Strašnice, Praag 10
Deze begraafplaats is intiem en vredig. Geen opzienbarende funeraire kunstwerken maar zeker een bezoekje waard. Dit kerkhof werd vanaf begin negentiende eeuw gebruikt door Duitse protestanten die in Praag woonden. Na 1945 vonden er geen begrafenissen meer plaats. In 1955 werd de kerkhofkapel geschonken aan de Tsjechoslowaakse Hussietenkerk die er een urnenmuur vestigde. Drie jaar later werd geopperd om het kerkhof te ruimen en te gaan gebruiken voor sport en recreatie, maar dit plan is nooit uitgevoerd. Er zijn zo'n 600 graven, geen bekende namen voor buitenlanders.

6. Malá Strana Malostranský hřbitov, begraafplaats, U Paliarky, Smichov, Praag 5
Vrij onbekend kerkhof dat mysterieus aandoet vanwege de vele graven die bedolven zijn onder klimop. Het is een oud kerkhof en de eersten die hier begraven werden waren slachtoffers van de pestepidemie eind zeventiende eeuw. Het kerkhof werd gebruikt als begraafplaats voor de overledenen Malá Strana, vandaar de naam. Eind negentiende eeuw was het kerkhof vol en het Malvazinky kerkhof nam de taak over. Twee graven springen in het oog. Direct bij de ingang het grote grafmonument van Graaf Leopold Thun-Hohenstein. Christoph en Kilian Ignaz Dienzenhofer, die synoniem zijn voor de barokke gebouwen van Praag. En dan is er het aandoenlijke graf van het heilige meisje. Lees verder 



7. Joodse Tuin Begraafplaats
De Joodse Tuin begraafplaats is niet de Oude Joodse Begraafplaats, onderdeel van het Joods Museum in Praag. Deze begraafplaats is 200 jaar ouder. Veel is er niet te zien want de graven liggen onder de huizen en de bestrating. De zerken werden ontdekt tijdens bouwwerkzaamheden en een aantal graven werd geruimd. De joodse godsdienst predikt wederopstand en daarom moeten de graven onaangetast blijven. Het gebied wordt niet verder onderzocht en is tot cultuurmonument verklaard. Lees verder

8. Malvazinky kerkhof, U Smichovskeho hribitova 1, Malvazinky, Praag 5
Op het eerste gezicht lijkt dit kerkhof klein maar in werkelijkheid is het een van de grootste in Praag, 55.000 mensen vonden hier hun laatste rustplaat. In 2019 werd hier bijgezet de zanger Karel Gott die vlakbij de begraafplaats woonde. Hij zong de signature tune van de tekenfilm Maja de Bij, populair in eind jaren 1970. Toeristen zullen hier verder weinig 'bekenden' vinden. Lees verder 

9. Oude Joodse Begraafplaats, U Stareho hrbitova 3, Josefov Praag 1
Kenmerkend voor deze begraafplaats zijn de verweerde, schots en scheef staande graven. Drie eeuwen lang was dit de laatste rustplaats voor in Praag wonende Joden. Er zijn ongeveer 12.000 grafzerken maar er ligt een veelvoud van overledenen. Daarom werden de doden in lagen boven elkaar begraven. Het beroemdste graf is van Rabbijn Löw die in 1609 stierf. Volgens overlevering bracht hij de golem tot leven. De Oude Joodse Begraafplaats is onderdeel van het Joods Museum en kan alleen bezocht worden in combinatie met het museum en tegen betaling. Het dragen van een keppeltje is verplicht. Lees verder 



10. Nieuwe Joodse Begraafplaats, Izraelska, Zizkov, Praag 3
Een wandeling over deze begraafplaats geeft een overzicht van individuele stijlen van graven en grafstenen, in chronologische volgorde: van neo-gotiek, neo-renaissance en Praagse en Weense art nouveau, via classicisme, purisme en constructivisme tot het heden. Veel artistiek waardevolle grafstenen zijn ontworpen door beroemde Tsjechische architecten en beeldhouwers zoals Jan Kotěra, Josef Fanta, Čeněk Vosmík en anderen. In het midden van de begraafplaats zijn de graven van vooraanstaande personen uit de Joodse gemeenschap te vinden. Naast de ingang liggen prominente rabbijnen. Maar, misschien wel de beroemdste persoon die daar begraven ligt, is de schrijver Franz Kafka. Mannen worden geacht een keppel op het hoofd te dragen, te leen bij de ingang. Lees verder 



11. Olšany begraafplaatsen, Vinohradska 153, Vinohrady, Praag 3
Olšanské hřbitovy bestaan uit meerdere aan elkaar grenzende begraafplaatsen. Het is de laatste rustplaats van meer dan 2 miljoen mensen waaronder Jan Palach, de student die zich in 1969 in brand stak als protest tegen de Russische bezetting. De grafmonumenten, veel met Art Nouveau en Art Deco sculpturen en versierselen, zouden niet misstaan in een museum.

Het Olšany kerkhof is groot en omvat 12 begraafplaatsen met o.a. een christelijk-orthodox gedeelte, een heel klein moslimgedeelte, de grootste joodse begraafplaats in de Tsjechische Republiek, een Sovjet begraafplaats en een militaire begraafplaats waar 187 soldaten en twee generaals van het Rode Leger in een massagraf zijn begraven. Het graf van Jan Palach is vlakbij de hoofdingang. Hij stierf in 1969 stierf nadat hij zichzelf in brand had gestoken om te protesteren tegen de Sovjet-invasie van Tsjecho-Slowakije.



12. Šárka kerkhof, U Mateje 24, Baba, Praag 6
Dit kerkhof ligt rond de H. Mattheus-kerk in de wijk Baba. Er zijn een aantal mooie grafmonumenten maar de reden om hier heen te gaan is het prachtige uitzicht over het natuurgebied Horni Šárka. De Mattheus-kerk is een bezoek waard in de dagen voor Kerstmis. Op elke zondagmiddag in de maand december staat er in de kerk een kerststal met ruim 400 figuren gemaakt van peperkoek

13. Vitkov Mausoleum, U Pamatniku, Žižkov, Praag 3
Het Vitkov Mausoleum maakt deel uit van het Nationaal Monument op de Vitkov heuvel en werd gebouwd tussen 1928 en 1938 ter ere van Tsjechoslowaakse legionairs. Hier zie je ook het graf van de onbekende soldaat en het gigantische ruiterstandbeeld van Jan Žižka. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het monument door het Duitse leger gebruikt als opslagplaats. Na 1948 gebruikte het communistische regime het gebouw als propaganda en prominente leiders van de communistische partij werden hier begraven. In 1953 kwam hier een mausoleum waar Klement Gottwald, leider van de Tsjechoslowaakse Communistische partij, lag opgebaard. De ondergrondse ruimte van het Monument werd speciaal aangepast om zijn gebalsemde lichaam zo lang mogelijk te bewaren. Maar ondanks alle zorg begon het te ontbinden en werd in 1962 alsnog gecremeerd. Lees verder 

14. Vršovice kerkhof, Moskevská 65, Vršovice, Praag 10
Mooi, rustig en vreedzaam. Er liggen hier een een aantal bekende personen maar niet-Tsjechen zullen nooit van ze gehoord hebben. De meeste graven zijn mooi onderhouden, er liggen bloemen en er branden grafkaarsen. Heel sfeervol is het met klimop-overgoeide graf van schrijver en journalist Karel Půlpán (1885-1914). Heel mooi is een klein tempeltje van Zdenek Danner Václav Řezniček, eigenaar van pandjeshuizen en kantoren in Vršovice. Een enigszins bekende naam voor niet-Tsjechen is Václav Beneš leraar, broer van president Edvard Beneš, voormalig president van Tsjecho-Slowakije.



15. Vyšehrad Begraafplaats, K Rotonde, Vysehrad, Praag 2
Het kerkhof van Vyšehrad is de erebegraafplaats van nationale beroemdheden van wie de namen staan gebeiteld op het Slavin praalgraf. De mooiste graven staan onder de arcaden langs de muur van het kerkhof. Kosten noch moeite zijn gespaard om van elk graf een kunstwerk te maken. In de schitterende graven liggen beroemde componisten, schrijvers, schilders, beeldhouwers, architecten, atleten en wetenschappers. Het is de laatste rustplaats van Antonín Dvořák en Bedřich Smetana (componisten), van Mikolas Ales en Alfons Mucha (schilders) en van Bozena Nemcova en Jan Neruda (schrijvers).
Lees verder 



16. Žižkov Joodse begraafplaats, Fibichova 2, Praag 3
De oorspronkelijke begraafplaats was veel groter dan de huidige. In de jaren 1980 werden graven geruimd om plaats te maken voor de Žižkov-televisietoren, een prestige project van het communistische regime. (ironisch genoeg werd de toren operationeel na de de val van het communisme). Nadat het Joods Museum in 1999 het beheer overnam, is veel van de schade aan de overgebleven graven hersteld. Sinds september 2020 staat op de begraafplaats een monument gemaakt van zo'n 6000 kasseien die afkomstig waren van Joodse grafstenen en in 1987 werden gebruikt om het Wenceslasplein te plaveien. Bij de herinrichting van het plein in 2020 werden de stenen overhandigd aan de Joodse gemeenschap die de kunstenaars Jaroslav en Lucie Rona opdracht gaf om een monument te ontwerpen en te maken: een heuvel omringd door negen blokken gemaakt van de teruggeven kasseien.
Lees verder 



Allerzielen en een bezoek aan een begraafplaats
Op 2 november, Dušičky (kleine zielen), en soms al in de dagen ervoor, verzorgen de Tsjechen het graf van hun gestorven familieleden. Ze ruimen afgevallen bladeren op, maken de grafsteen schoon en halen onkruid weg. Er staan enorme afvalcontainers op het terrein en de beheerder kan vaak ook voor gereedschap als bezems, snoeischaren, e.d. zorgen

Op 2 november, en als het een doordeweekse dag is het weekend ervoor of erna bezoeken familieleden en verwanten het graf van hun dierbaren. Ze steken grafkaarsen aan en leggen bloemen neer. Deze atributen zijn te koop bij de bloemenkiosk bij de ingang van vrijwel elk kerkhof.

Het woord "Dušičky" komt van het Tsjechische woord "duše", wat "ziel" betekent. Hoewel Allerzielen van oorsprong een rooms-katholieke gedenkdag is, is het ook voor andere denominaties in Tsjechie een dag om de doden te eren. De bloemen zijn het symbool van het eeuwige leven en de brandende kaarsen van de verrijzenis.

Bezoek op Allerzielen een begraafplaats
Allerzielen (2 november) en de dagen erna zijn bijzonder geschikt voor een bezoek aan een van de begraafplaatsen in Praag. Plan je bezoek in de late namiddag wanneer het donker wordt. De zon gaat al rond 17 uur onder. Overal branden grafkaarsen en er liggen bloemen en het kerkhof baadt in een zacht rood-gele gloed. De meeste begraafplaatsen in  Praag zijn op 1 november en 2 november langer open, meestal tot 20 uur 's avonds.  

De Olsany begraafplaatsen zijn gemakkelijk vanuit het centrum te bereiken. Neem metro lijn A en stap uit bij metrostation Flora.

foto's Marianne Crone

Reageer op dit artikel

Mail de redactie

Deel dit artikel!