villa winternitz en adolf loos

Villa Winternitz en Adolf Loos

Villa Winternitz in Praag ziet eruit als een witte blokkendoos. Geen sierlijke lijnen, geen opvallende details en geen overbodige ornamenten. Dat is precies wat architect Adolf Loos voor ogen had. Architectuur dient functioneel te zijn. De villa is gebouwd volgens de raumplan theorie waar Loos heilig in geloofde. Iedere kamer wordt ontworpen voor het doel waarvoor het gebruikt wordt. Daarom verschillen hoogte en vloeroppervlakte. De slaapkamers zijn vrij klein terwijl de woonruimte zeer ruim is met hoge plafonds. Je kunt vrij rondlopen in de villa en alle verdiepingen en kamers op je gemak bekijken. Sta op de balkons en loop door de tuin ooit vol appelbomen.

Villa Winternitz
Villa Winternitz heeft een onopvallende voordeur die meer lijkt op een keukendeur of achteringang. Vanuit de kleine entreehal kun je naar beneden gaan naar het souterrain of doorlopen naar de woonkamer. Het souterrain is een doolhof van trappetjes en kamers van ongelijke maat. Hier is de ruimte waar de was werd gedaan, de kelder, stookkelder en de flat van de tuinman met keuken, slaapkamer en badkamer.

Villa voor vier bewoners en personeel
De villa was bestemd voor vier personen, Josef en Jenny Winternitz en hun twee kinderen. De huiskamer is op de begane grond. De slaapkamers van de familie op de eerste verdieping en van het personeel op de tweede verdieping. De huiskamer is indrukwekkend: groot, hoog en vooral heel licht (11x5,5x4 meter). Een gehele wand bestaat uit ramen.

Ondanks de afmetingen heeft de huiskamer iets intiems. Dat komt door het gebruik van warme kleuren en materialen zoals baksteen en eikenhout. De openhaard is de focus. Een paar treetjes naarboven en je komt in twee kleinere ruimtes in open verbinding met de huiskamer: de eetkamer en de salon. De ingebouwde kasten en boekenplanken vormen een eenheid met het interieur en een specialiteit van Loos. De villa is gemeubileerd met periodestukken uit de jaren 1930. De oorspronkelijk meubels verdwenen in de Tweeed Wereldoorlog na inbeslagname van de villa door de Nazi's.

Eerste en tweede verdieping van Villa Winternitz
De eerste verdieping bestaat uit de slaapkamers van het echtpaar en de kinderen, een inloop garderobe, badkamer en een logeerkamer. De kamers waren klein (hun functie is om er te slapen) zodat er plaats was voor een groot balkonterras toegankelijk vanuit elk van de kamers. Op de tweede verdieping twee kleine kamers en nog een terras. Dit deel van het huis was bestemd voor het personeel. Tegenwoordig is het een expositieruimte waar je meer over de villa en de familie te weten komt.

Wat is raumplan?
Raumplan is een ontwerp van ruimtes. Een driedimensionale manier van denken over een gebouw. Elke ruimte heeft verschillende behoeften en verschillende eisen aan hoogte en grootte. Ruimte kan tot een minimum beperkt worden waar dat nodig is, bijvoorbeeld in de slaapkamers van Villa Winternitz, die zijn aan de kleine kant. Door deze beperkingen kunnen andere delen van de villa juist heel ruim zijn. Het benutten van de ruimte moet functioneel zijn.

De villa en de familie Winternitz
Begin jaren dertig gaf de Joodse advocaat Josef Winternitz, Adolf Loos opdracht om een woonhuis voor hem en zijn gezin te ontwerpen. In 1932 betrok Winternitz met zijn vrouw Jenny, dochter Suzana en zoon Petr de villa en woonden daar tot de Tweede Wereldoorlog. In 1941 werden ze gedwongen de villa aan het nazi-regime te schenken. In 1943 werd het hele gezin naar concentratiekamp Terezín getransporteerd en vervolgens naar Auschwitz. Jenny moest samen met haar dochter Suzana in een fabriek werken. Alleen de twee vrouwen overleefden de oorlog. Tijdens de oorlog, kocht de gemeente Praag de villa van de Duitsers en gebruikte het gebouw als kleuterschool (die daar tot 1995 bleef).

Villa Winternitz bezoeken
Na de oorlog, toen Jenny en Suzana terugkwamen in Praag, werd hen gevraagd belasting te betalen zodat ze de villa terug konden krijgen. Na hun concentratiekamp-jaren hadden ze echter geen geld en besloten hun villa aan de gemeente Praag te schenken. Dit moet veel pijn hebben gedaan want ze spraken nooit meer over hun villa en hun familieverleden.

Na de Fluwelen Revolutie in 1989 werden langzaam aan geconfisceerde eigendommen terug gegeven aan de legitieme eigenaar. In 1997 dienden de erfgenamen van Winternitz een verzoek in voor teruggave van Villa Winternitz. De villa verkeerde in deplorabele toestand zoals te zien is op foto's in de expositieruimte op de tweede verdieping. Tussen 1999 en 2002 werd de villa grondig opgeknapt. In 2017 ging Villa Winternitz open voor het publiek.

Bereikbaarheid en adres
Villa Winternitz ligt in de woonwijk Smichov op een van de heuvels van Praag. Neem metrolijn B naar station Andel, dan bus 137 (richting Jinonice) naar halte Malvazinky (3 haltes). De na Cihlarce straat is naast de Albert supermarkt.

Adres
Villa Winternitz, na Cihlarce 10, Smichov, Praag
Open: zondag t/m woensdag 12.00-18.00 uur

in de buurt
Wandeling door de wijk Malvazinky
Wandeling in de wijk Smichov

foto's Marianne Crone