mozaikbestrating steentjes plaveisel trottoir stoep

Mozaikbestrating voor stoepen en trottoirs

In Praag kijk je omhoog naar de prachtige gevels, de barokke en art nouveau details. Kijk ook omlaag want de trottoirs zijn ware kunstwerken. Kleine natuurstenen keitjes vormen schitterende patronen. Deze mozaïkbestrating is één van de kenmerken van de stad. De sierbestrating ligt niet alleen in het toeristische centrum maar ook in de woonbuurten.

Mozaïkbestrating
De traditie van sierbestrating begon in de tweede helft van de negentiende eeuw toen men stoepen aanlegde met kleinplaveisel gelegd in verschillende patronen. De steentjes hebben de vorm van een kubus met ribben van 7 tot 10 cm. Aanvankelijk waren er twee kleuren: donkergrijs, en roodachtig roze. Op de stoep voor overheidsgebouwen, musea en kerken werden witte in plaats van roze steentjes gebruikt. Tegenwoordig zijn roze steentjes zeldzaam want in de loop der tijden werden ze vervangen door witte.

Mooie patronen
Deze kleine steentjes zijn uitermate geschikt om patronen te leggen, vaak geometrisch maar ook figuren, zoals sterren, kruisen, en letters. Bedrijven laten vaak het logo, of de initialen van hun bedrijf in steentjes leggen, vrijwel altijd in de kleuren grijs en wit. De stratenmakers leggen de steentjes met behulp van mallen, maar vaak ook op gezicht wanneer het om een eenvoudig patroon gaat.

Populair plaveisel
De steentjes zijn recyclebaar: als er een pijp barst, of er een kabel moet worden aangebracht kunnen ze gemakkelijk opgebroken worden en daarna weer teruggeplaatst.
Dat is de een van de reden waarom het plaveien van de straten met kleinplaveisel populair is. Esthetisch zijn ze ook.

Keitjes en onderhoud
De mozaïkbestrating vergt onderhoud. Ten tijde van het communisme werden de steentjes vrijwel overal met asfalt bedekt. In 1990 werd begonnen met het verwijderen ervan en werd het kleinplaveisel weer blootgelegd en hersteld. Wanneer er nieuwe trottoirs worden aangelegd is dat altijd met kleinplaveisel zoals te zien op Smetanova nabrezi, vlakbij de Karelsbrug, en op vele andere plaatsen.

Waar komen de steentjes vandaan?
De meeste patronen zijn gemaakt met grijze en witte steentjes die afkomstig zijn uit de regio Jesenik in noord-oost Tsjechië in de buurt van de stad Ostrava. Voordat het werk kan beginnen, moet het ontwerp worden goedgekeurd door de erfgoedraad.

Aanvankelijk werden de keitjes met de hand stukgeslagen om het juiste formaat te krijgen. Tegenwoordig is hier een machine voor en hebben alle keitjes hetzelfde formaat.

Daarom kun je makkelijk vaststellen of het trottoir kortgeleden is aangelegd want dan zijn alle keitjes van exact hetzelfde formaat. Dit kun je goed zien op de stoep van het Wenceslasplein waar het formaat van de ieder steentje enigszins van elkaar verschilt.

Het werk wordt volledig met de hand gedaan. Eerst wordt een zandbed gelegd en vervolgens wordt elk steentje op zijn plaats geslagen. Ten slotte gaat er een laagje zand overheen om gaten op te vullen.

Waarom al die keitjes voor stoep en trottoir?
Keitjes zijn deels esthetisch, maar ze zijn ook opmerkelijk duurzaam, duurzamer dan beton of asfalt. Een trottoir kan een eeuw of langer meegaan. Maar zelfs dan zijn het niet de steentjes zelf die het begeven maar het is de onderliggende zandbasis die in de loop van de tijd langzaam verzakt.

De mooiste bezienswaardigheid in Praag is onder je voeten

Kijk altijd naar beneden wanneer je door Praag wandelt want de bestrating van de stoepen in de stad zijn ware kunstwerkjes. Oudere stoepen hebben ook roodachtig roze steentjes.

Bedrijven kiezen er soms voor om het logo of the naam van hun zaak in steentjes te laten leggen.
Hodinářství Bechyně, horlogemakerij, verkoop van en service center voor Tissot horloges, Stepanska 57 Nove Mesto, Praag.

De keitjes worden tegenwoordig mechanisch tot vierkante steentjes gehakt. Vroeger gebeurde dat met de hand. Lang geleden aangelegde troittoirs hebben daarom onregelmatige steentjes, bij recent aangelegde stoepen liggen de steentjes helemaal recht.

Ten tijde van het communisme werd er over de mozaïekbestrating een laag asfalt gelegd. Op veel plaatsen is deze laag nu verwijderd, maar er zijn nog steeds plaatsen waar het asfalt versleten is en de sierbestrating weer zichtbaar wordt.

volgend artikel: Joodse begraafplaats Zizkov en monument: terugkeer der stenen
vorig artikel: Metrostations als bezienswaardigheid

foto's Marianne Crone