kolbenova emil kolben en pragovka kunstcentrum

Kolbenova, Emil Kolben en Pragovka kunstcentrum

Kolbenova is een van de stations aan metrolijn B. Slechts weinig mensen, en nog minder toeristen, stappen hier uit. Maar wanneer je van industrieel erfgoed en vervallen fabrieken houdt, is Kolbenova de perfecte buurt om rond te kijken. Voor hoelang nog is onbekend omdat de stad Praag begonnen is met huizenbouw op het voormalige fabrieksterrein.

Kolben
De nieuwe woonbuurt, Emila Kolbenova, evenals het metrostation, draagt de naam van de industrieel Emil Kolben. Kolben is niet weg te denken uit het Praagse straatbeeld. Op elke Praagse tram staat een klein logo met de letters ČKD. De Č staat voor Českomoravská wat Boheems en Moravisch betekent, de K staat voor de naam van de oprichter, Emil Kolben, en de D staat voor Daněk de naam van de zakenpartner met wie Kolben na de Eerste Wereldoorlog fuseerde.

Kolbenova: bezienswaardigheden:
1. Pragovka kunstcentrum
2. Industrieel erfgoed
3. U Elektry vlooienmarkt

Kunstcentrum Pragovka, Kolbenova 34
Het Pragovka kunstcentrum in de wijk Vysočany bevindt zich op het terrein van de voormalige Praga-fabriek opgericht eind negentiende eeuw door Emil Kolben. Het is tegenwoordig een plek waar kunstenaars en kunstbewonderaars elkaar treffen. In het 'Pragovka Cafe' met retrothema worden filmvertoningen, concerten en festivals gehouden. Op dit voormalige fabrieksterrein huren zo'n honderd kunstenaars een atelier, terwijl het hoofdgebouw van het complex is omgebouwd tot galerieruimte.

Industrieel erfgoed
Wanneer je uit metrostation Kolbenova stapt, is er geen groter contrast met de pracht en praal van het centrum van Praag denkbaar. In alle richtingen zie je leegstaande, vervallen gebouwen en fabrieken waar ooit 50.000 arbeiders werkten en woonden: de Praga fabrieken waar auto's, vrachtwagen en motorfietsen werden gemaakt, opgericht door Emil Kolben en de grootste technische onderneming in het voormalige Tsjechoslowakije.

De verlaten fabrieksgebouwen staan aan weerszijden van de Kolbenova-straat. In schril contrast met de oude fabrieken, is er sinds 2020 een modern kantoogebouw AFI City Tower, met 3 ondergrondse verdiepingen en 19 bovengonds en 72 meter hoog in de Kolbenova-straat 9.

Emil Kolben, ingenieur en ondernemer
De zware machinefabriek van Emil Kolben (1862-1943) was begin negentiende eeuw een van de belangrijkste machinefabrieken in het land. Na zijn studie in Praag ging Kolben naar Amerika waar hij samenwerkte met Edison en Tesla. Hij besloot terug te keren naar Praag en in 1898 richtte hij zijn eigen fabriek op: Kolben a Spol (Kolben NV), na de fusie in 1921 bekend als ČKD. In de bloeitijd had het bedrijf 50.000 mensen in dienst. Het wegvallen van de afzetgebieden in de oostbloklanden na de Fluwelen Revolutie in 1989 en tot op zekere hoogte wanbeleid in de jaren '90 resulteerden in een faillisement in 1998.

In 1998 werd metrolijn B uitgebreid met nieuwe stations met o.a. de metrostations Kolbenova en Hloubětín, ontworpen om veel arbeiders van en naar de fabrieken te vervoeren. Wegens het faillisement van de Kolbenfabriek waren er aanzienlijk minder mensen om te vervoeren en beide stations degradeerden tot spookstations, waar de treinen niet stopten. Pas in 2001 ging Kolbenova open. In de ingangshal van metrostation Kolbenova kwam een borstbeeld van Emil Kolben dat inmiddels gestolen is. Slechts de sokkel is over.

Vlooienmarkt
Het Kolben-fabrieksterrein tegenover het Kolbenova metrostation was vanaf 2003 de locatie van de grootste vlooienmarkt in Europa: 50.000 vierkante meter met tweedehands goederen, rommel, snuisterijen, pornografie, vintage, namaak edelstenen, stapels vinyl en oude elektronica en veel nep merkartikelen. Op een regenachtige dag had je rubber laarzen nodig om door de plassen en de modder te waden. In 2016 verhuisde de markt naar de naburige U Electry- straat, even groot maar minder modderig. Meer over deze vlooienmarkt

Het nieuwe Kolbenova
Kolbenova met een metrostation en ongebruikte percelen is uitermate geschikt voor woningbouw. Het gebied rondom de vervallen fabrieksgebouwen is dan ook volop in ontwikkeling. Aan de zuidkant van het Pragovka Kunstcentrum staat nu een 'kapitalistische sídliště (woonwijk)', uniforme flatgebouwen in de stijl van vóór 1989, met als verschil dat ze een paar verdiepingen minder tellen en kleurrijker zijn, goed geisoleerd en met grotere badkamers dan in de communistische tijd. De vervallen fabrieksgebouwen wordt nieuw leven ingeblazen, een aantal gebouwen is al opgeknapt en nu een centrum voor kunstenaars. Het ligt in de bedoeling om nog om zo'n tweeduizend appartementen te bouwen op de braakliggende grond.

Emil Kolben en de wijk Vysocany

1. Sinds 1989 is de Kolbenova-straat vernoemd naar Emil Kolben. De straat had in het verleden meerdere namen: Třebízského, later Pod Kolbenkou, in de Tweede Wereldoorlog Valdecká, en daarna Fučíkova en nu Kolbenova.

2. In 2001 opende het nieuwe metrostations Kolbenova

3. Jindrich Kolben, kleinzoon van Emil Kolben en het enig familielid dat de Holocaust overleefde kreeg het ereburgerschap van Praag 9.

4. Op Náměstí OSN (Organizace spojených národů) staat een glasplaat met daarop een foto van Kolben en enkele van zijn zakenparthners.

Lees verder:
Hotel Praha, verlaten en daarna afgebroken
Barrandov Terassen, verlaten en daarna gerenoveerd

VERLATEN ČKD-FABRIEKEN, KOLBENOVA, PRAAG

PRAGOVKA KUNSTCENTRUM, KOLBENOVA

Foto's Marianne Crone