De Moldau: zwanen, bruggen, veerpontjes en symfonisch gedicht
De Moldau snijdt de stad Praag in twee. Aan de westzijde is Mala Strana en Hradcany en aan de oostzijde Stare Mesto en Nove Mesto. Dit zijn de vier meest bezochte stadsdelen van Praag en wanneer je ze alle vier wilt bezoeken moet je wel over de Karelsbrug lopen. In totaal zijn er in Praag 18 bruggen waarvan 4 spoorbruggen en 3 uitsluitend voor voetgangers. De Moldau is de langste rivier in Tsjechië, ontspringt in het Boheemse woud en mondt uit in de Elbe bij de stad Melnik 40 kilometer ten noorden van Praag.
foto: De Moldau gezien vanaf de Letnaheuvel
INHOUD
1. Moldau en hoogwater
2. Moldau zwanen, eenden en beverratten
3. Veerpontjes over de Moldau
4. Moldau symfonisch gedicht
1. MOLDAU EN HOOGWATER
De Moldau is onvoorspelbaar en veroorzaakt geregeld overstromingen. Hevige regenval in midden-Europa is de boosdoener. In 2002 was de laatste grote overstroming en sindsdien zijn er waterkeringen geplaatst en is er geen grote overstroming meer geweest. In dat jaar steeg het water meer dan 7 meter. Grote delen van Praag kwamen onder water te staan. Het historische centrum kon ternauwernood aan een ramp ontsnappen.
foto: Moldau waterkering bij Troja
De Moldau en de wijk Karlin
De wijk Karlin stond vrijwel helemaal blank in 2002 evenals veel metrostations. De reparatie van de roltrappen was een moeilijke opgave en sommige werden door nieuwe vervangen die veel langzamer bewogen dan de oude. Ook het Nationaal Theater dat pal aan de Moldau staat en de dierentuin in de wijk Troja ontsprongen de dans niet.
De wijk Karlin profiteerde van de overstroming van 2002. De schade was zo groot dat het renovatieproces van de wijk versneld werd. Langs de rivier is een nieuwe zakenwijk ontstaan en ook de rest van Karlin is opgeknapt en is nu een gewilde wijk om te wonen.
foto: hoogwater merkteken in de lobby van hotel Olympik in de wijk Karlin
Overstroomde metrotreinen
Ook treinen die in de tunnels van de metro stonden, liepen bij de overstroming in 2002 vol water. Twee treinen op metrolijn A hebben boven de bestuurdersdeur een merktekentje, twee golvende blauwe lijntjes. Deze twee treinen kwamen onder water te staan en zijn sindsdien gerenoveerd. Nu rijden ze weer op lijn A.
De overstromingen van 2013
In 2013 was het weer zo ver: opnieuw overstromingen maar niet zo hevig als in 2002. Nieuwe vloedkeringen bewezen hun dienst. De maatregelen ter voorkoming van overstromingen in Praag strekken zich uit over twintig kilometer langs de Moldau. Het omvat zeven kilometer mobiele barričres rond het historische centrum, die onmiddellijk in werking kunnen treden.
Hoogwater merktekens
Op meerdere plaatsen in Praag zijn hoogwater merktekens die aangeven hoe hoog de Moldau stond tijdens overstromingen.
1. Kampa eiland
Aan de noordzijde van de Na Kampe straat, onder de brug die naar de Karelsbug leidt, bevindt zich op taille hoogte een herdenkingsplaquette met daarop: Výska vody 4.žáří 1890 (waterhoogte op 4 September 1890), en daarboven een plaquette die aangeeft hoe hoog het water in 2002 stond.
2. Vyton
Op de trap aan Rasinovo nabrezi, die naar de lager gelegen kade gaat, is een plaquette op treehoogte waarop staat: povoden 14-8-2002 (overstroming)
4. Hotel Olympik
In de lobby van hotel Olympik in de wijk Karlin op 13 augustus 2002 stond het water op een hoogte van 162 cm.
5. Mala Strana
Tegen een witte muur van de Nosticova straat 4 een hoogwaterteken op schouderhoogte met alleen de datum: 14.8.2002 Dit is een kleine selectie van hoogwater merktekens. Je vindt ze op nog veel meer plaatsen in de buurt van de Moldau.
foto: Zwanen en de Moldau
2. MOLDAU: ZWANEN, EENDEN, BEVERRATTEN
De eerste zwanen verschenen in Praag zo’n 50 jaar geleden. Waren er in 1972 nog maar 160, tegenwoordig zijn dat er zo’n kleine 700.
De beverrat of nutria is een exoot en inheems in Zuid-Amerika. Investeerders zagen in Europa een afzetmarkt voor het bont en het vlees, maar toen ze bemerkten dat ze deze markt rijkelijk hadden overschat, lieten ze de dieren vrij. De beverrat werd in 1929 in het Verenigd Koninkrijk geďntroduceerd. Een jaar later waren ze het Kanaal overgestoken en in de jaren 1950 voor het eerst waargenomen in het toenmalige Tsjechoslowakije en tot op de dag van vandaag zijn ze nog steeds in Tsjechië.
Eenden zijn er volop in Praag, er leven zo’n 22 soorten in Tsjechië en een groot aantal vind je op de Moldau.
De zwanen van de Moldau
Zwanen in Praag mag je voeren, maar niet met brood. Bosbessen, pitloze druiven, vogelzaad, haver, sla, suikermaďs, erwten en ook wortel- en aardappelschillen. Heb je dit allemaal niet in huis, ga dan naar een dierenwinkel want die hebben speciale korrels voor eenden en zwanen. Er zijn dierenspeciaalzaken in het winkelcentrum Palladium (namesti Republiky) en het winkelcentrum Quadrio (Spálená 22), beide in de wijk Nove Mesto.
Er zijn twee plaatsen waar de zwanen zich ’s morgens en aan het einde van de dag verzamelen
1.Smichovska Naplavka, op de kruising van de straten Horejsi Nabrezi en Na Valentince (toon kaart)
2.Naast het Cihelna-park in Mala Strana, daar waar bootjes te water worden gelaten (toon op kaart)
Beverratten in Praag
Berverratten moeten niet verward worden met bevers die in Tsjechië inheems zijn. De beverratten zijn schadelijk en dragers van ziekten, zoals ratten dat ook zijn. Hoewel de beverrat er ‘aaibaar’ uitziet, moet je hem niet benaderen. Wanneer je dichterbij komt om een foto te nemen of iets te eten te geven (dat afgeraden is), kunnen ze je met hun lange voortanden flink bijten en omdat ze ziektes bij zich dragen, loop je makkelijk een infectie op.
De beverratten zijn in Praag een plaag en hun explosieve aanwas is duidelijk te verklaren: ze hebben geen natuurlijke vijanden en krijgen voldoende te eten omdat de inwoners van Praag en toeristen ze geregeld voeren omdat ze er zo ‘schattig’ uitzien. De stad Praag is het aantal aan het regulieren door onder andere euthanasie of door ze aan dierentuinen te geven als voedsel voor carnivoren.
De beverratten kolonies vind je overal langs de Moldau en op de eilanden in de Moldau o.a. Detsky ostrov tegenover Janackovo nabrezi (toon kaart)
3. DE BRUGGEN OVER DE MOLDAU IN PRAAG
De eerste en bekendste brug over de Moldau is de Karelsbrug gebouwd in veertiende eeuw. Zeventien andere bruggen verbinden de oevers, waarvan 4 spoorbruggen en 3 voetbruggen. De bruggen in het centrum van Praag over de Moldau zijn vernoemd naar beroemde personen. De volgorde van noord naar zuid is:
1. Hlavkuv most – vernoemd naar Josef Hlavka, filantroop
2. Stefanik most – Milan Stefanik, meteoroloog en mathematicus
3. Cechuv most – Svatopluk Cech, schrijver
4. Manesuv most – Joseph Manes, schilder
5. Karluv most – Karel IV
6. Most Legii – legioen brug
7. Jiraskuv most – Alois Jiraska, schrijver en politicus
8. Palackeho most – Frantisek Palacky, geschiedkundige
Lees meer over de bruggen van Praag
4. VEERPONTJES OVER DE MOLDAU
De veerpontjes van Praag zijn een perfecte manier om Praag zonder toeristen te zien. Om over te varen heb je een geldig OV-kaartje nodig, dat je ook rechtstreeks bij de veerman kan kopen. Fietsen en kinderwagens worden gratis vervoerd. De meeste veerpontjes starten pas in de lente - alleen de veerboten Sedlec - Zámky en V Podbabě - Podhoří varen het hele jaar door. Dit zijn de lijnen:
Prague 1: Sedlec - Zámky
Prague 2: V Podbabě - Podhoří
Prague 3: Lihovar - Veslařský ostrov (Dvorce)
Prague 4: Císařská louka – Kotevní
Prague 5: Císařská louka – Výtoň
Prague 6: Lahovičky – Nádraží Modřany
Prague 7: Pražská tržnice – Ostrov Štvanice – Rohanský ostrov, in 2023 vervangen door een voetbrug
Prague 8: Troja - Císařský ostrov
5. MOLDAU SYMFONISCH GEDICHT
Ma Vlast (Mijn Vaderland) is een cyclus van zes symfonische gedichten gecomponeerd door Bedrich Smetana (1824-1884). Elk gedicht beschrijft een landschap, de geschiedenis of een legende van Bohemen. Het tweede gedicht, Vltava, is het bekendste en de muziek neemt je mee op een tocht langs de Moldau. Het begint bij de bron, dan door bossen en velden, met onderweg een boerenbruiloft, daarna langs de waternimfen die in het maanlicht zitten, dan een stroomversnelling, de Moldau verbreedt zich en stroomt langs Vysehrad en uiteindelijk verdwijnt de rivier in de Elbe. Luister naar Ma Vlast
Lees verder:
De geheimen van de Karelsbrug
Wandeling met veerpontje
Foto's Marianne Crone