Graffiti: kunst of vandalisme?
Streetart of graffiti – kunst of vandalisme? Sommige graffiti-spuiters zijn ware kunstenaars. Een aantal muren zijn zo mooi dat ze een plekje in een museum voor Moderne Kunst verdienen. Slechts op één plaats in Praag zijn grafitti-kunstenaars welkom om zich uit te leven op een muur: de Tesnov-muur vlakbij metrostation Florenc. Tot juli 2019 was de John Lennonmuur op het Kampa eiland ook een plaats waar graffiti en street art was toegestaan. Nu mogen alleen erkende kunstenaars daar een boodschap plaatsten, anderen worden oogluikend toegestaan.
GRAFFITI EN STREET ART IN PRAAG
Street art en graffiti komen en gaan. Er zijn veel muren en zijkanten van gebouwen in Praag met prachtige graffiti-kunst. Soms laat de eigenaar de muur schoonmaken en soms wordt de muur of het gebouw afgebroken en verdwijnt het kunstwerk vanzelf.
Acht streetart muurschilderingen die min of meer permanent zijn
1. John Lennon-muur
2. Tesnov graffiti-muur
3. Operatie Anthropoid muurschildering
4. Vltavska metrostation street art
5. Bohumil Hrabal-muur
6. De eenogige Zizka
7. Swim
8. Kosmos
1. John Lennonmuur
De John Lennon-muur is in het bezit van de Orde van de Ridders van Malta en zij hebben altijd iedereen toegestaan hun buitenmuur te verfraaien. Laag na laag werd erop gespoten, niet alleen van 'beroeps' graffiti-kunstenaars maar door iedereen die voorbijliep.
Tot 29 oktober 2014, toen studenten van de Kunstacademie in Praag de muur helemaal wit kalkten en er op schreven: WALL IS OVER, een woordspeling op Lennon's song 'War is Over'. Al heel snel kwam er een tegenbericht: WALL IS NEVER OVER.
Dit was niet de eerste keer dat de kleurige graffiti op de Lennonmuur werd overgeschilderd. Ten tijde van het communisme gebeurde dit geregeld om westerse propaganda te voorkomen. In 2000 maakten andere studenten van de academie de muur helemaal groen. Toen de muur weer wit was, konden creatievelingen met een schone lei beginnen.
Vanaf 2019 mogen alleen nog maar professionele kunstenaars een bijdrage leveren. Er is een klein hoekje gereserveerd voor priveberichtjes.
Adres: Velkoprevorske namesti, Mala Strana, Praag
Kijk hier om te zien hoe de John Lennonmuur er tot oktober 2014 uitzag.
2. Tesnov muur
De Tesnov-muur is de onderkant van een aantal verhoogd liggende doorgaande wegen, naast een parkeerplaats in Praag. Een enigszins verlaten plaats, maar toch veilig vanwege de goede straatverlichting. Kom overdag waneer je de kunstwerken in alle glorie wilt zien. En elke keer wanneer je langskomt is er een ander kunstwerk. Graffiti en streetart is Art on the Move.
Adres: vlakbij metrostation Florenc, kruising met Sokolovska straat en Ke Stvanici straat, Nove Mesto, Praag
3. Muur aan de Vychovatelna-straat in de wijk Liben
De graffiti op deze muur is een combinatie van stripverhaal en graffiti en is een eerbetoon aan de Tsjechoslowaakse parachutisten Jan Kubiš en Jozef Gabčík. De muur is de plaats waar de moordaanslag op Reinhard Heydrich op 27 mei 1942 plaats vond.
In december 1941 kwamen Kubiš en Gabčík tesamen met zeven andere Tsjechische soldaten vanuit Groot-Brittannië naar Tsjecho-Slowakije voor een geheime missie: operatie Anthropoid. Hun doel was het vermoorden van Reinhard Heydrich, Reichsprotektor van het Protectoraat Bohemen en Moravië ten tijde van de Tweede Wereldoorlog. Vanwege zijn wreedheid had hij de bijnaam, de Slager van Praag. De moordaanslag vond plaats toen Heydrich in zijn auto van zijn villa in het noorden van Praag naar zijn werkadres, de Praagse Burcht, reed.
De aanslag slaagde slechts gedeeltelijk. Heydrich raakte gewond en stierf enkele dagen later maar de verzetsstrijders konden niet ontkomen. Zij verscholen zich in de Cyrillus en Methodius-kerk in Praag en kwamen daar bij een vuurgevecht om het leven. In de kerk is een klein museum ter ere van de verzetsstrijders.
Adres: Zenklova-straat, Liben, Praag, ter hoogte van tramhalte Vychovatelna
Lees verder: De moordaanslag op Heydrich en het verzet van de parachutisten
4. Vltavska metrostation
Het Vltavska metrostation is zeker geen 'pareltje' maar de streetart op de buitenmuren is een lust voor het oog. Zoals met de meeste graffitii en street art veranderen de muurschilderingen geregeld. De Prague City Gallery en Praag openbaarvervoermaatschappij werken hier samen aan een openlucht-galerie: street art op de buitenmuren van het metrostation. Elke drie maanden worden de bestaande muurschilderingen overgeverfd. Echte liefhebbers komen dan ook geregeld even kijken.
Adres: Metrostation Vltavska aan line C
Fotoalbum graffiti bij Vltavska metrostation
5. Bohumil Hrabal-muur
Bohumil Hrabal (1914-1997) is een van de belangrijkste figuren uit de Tsjechische en internationale literatuur. Zijn boeken werden in 25 talen vertaald, en een stuk of 10 werden verfilmd. Op de plaats waar vroeger zijn huis stond, is nu de 'Hrabal Muur', een eerbetoon aan de schrijver.
De muur bestaat uit vier delen verbonden door katten, het lievelingshuisdier van Hrabal. We zien een boekenkast waarin boeken van Hrabals favorite schrijvers waaronder Franz Kafka en Jaroslav Hasek, schrijver van 'de Lotgevallen van de brave soldaat Švejk'. Het volgende stuk muur maar toont Hrabals oude Perkeo typemachine, het derde deel toont bierkokalen waar Hrabal graag kwam. Op het laatste paneel staat een silhouet van Hrabal. De vier delen zijn met elkaar verbonden door citaten uit zijn werken.
Adres: Na Hrázi, Libeň, Praag.
6. Eenogige Jan Žižka
Jan Žižka te paard is een muurreclame voor de Bloody Blue Tattoo shop. De muurschildering is te zien op de hoek van U Pamatniku en Husitská. De tattooshop zit in de Husitská-straat 1.
Jan Žižka (1360-1424) was de leider van de Hussieten. Aan het begin van zijn militaire loopbaan verloor hij in een gevecht een oog. Later versloeg hij op de heuvel van Vitkov het leger van Sigismund, de Rooms-Duitse koning en keizer. Op de Vitkov-heuvel in het district Žižkov, genoemd naar Žižka, staat 's werelds grootste ruiterstandbeeld: Žižka te paard.
Adres: U Pamatniku / Husitská, Zizlov, Praag
7. Swim
De muurschildering bij de tramlus bij de halte Nádraží Hostivař is het werk van de kunstenaar David Mazanec (1988). Het beginpunt is het eindpunt en het eindpunt is het beginpunt. Zwemmers symboliseren tramritten waarvan de beginhalte ook de eindhalte is. Het werk toont zwemmers die cirkelen in eindeloze dag- en nachtlussen, een verwijzing naar de tramlussen.
Adres eind- of beginpunt van tram 22 en 26
8. Kosmos
Kosmos, een enorme muurschildering van kunstenaar Michal Škapa (1978), siert een muur van het CTPark Prague Airport-gebouw in Kněževes dat grenst aan Václav Havel Prague Airport, vanwaar het werk te zien is.
Midden op de muur observeert een gigantisch blauw oog de hoofdlandingsbaan. Het oog staat symbool voor orde in het universum. Energiedeeltjes zweven naar een menselijk hoofd waarvan het silhouet te zien is aan de zijkant van het kunstwerk. Het hoofd absorbeert deze levensenergie en overziet het hele werk.
De muurschildering beslaat een oppervlakte van 5.000 vierkante meter, is 350 meter lang en 15 meter hoog. Het is de grootste street art schildering in Tsjechie en een van de grootste in de wereld.
Adres: CTPark Prague Airport-gebouw, Kněževes
PUBLIC ART – kunst in openbare ruimte
Public art is een verzamelnaam voor
1. Tastbare beeldende kunst: bijvoorbeeld de werken van David Cerny die op meerdere plaatsten in Praag staan.
2. Visuele kunst: streetart en graffiti
Verschil tussen street art en graffiti
Zowel streetart als graffiti-kunstenaars gebruiken gebruiken verfspuitbussen en openbare muren. Streetart-artiesten hebben vrijwel altijd toestemming of creeeren hun werk in opdracht. Street art is gebaseerd op afbeeldingen en graffiti op woorden. Hoewel er overeenkomsten zijn tussen de twee, zijn het twee verschillende kunstvormen.
BOHUMIL HRABAL-MUUR
Foto's Marianne Crone