kubistische lantaarnpaal

Kubistische lantaarnpaal, Museum van Kubisme, Huis van de Zwarte Madonna

Kubistische lantaarnpaal, museum van kubisme en het Huis van de Zwarte Madonna zijn drie opmerkelijke voorbeelden van kubistische architectuur in Praag. Hoekige lijnen, scherpe geometrische contrasten, herhaalde rechthoeken en zigzagmotieven, kenmerken van kubisme in architectuur. Geen van deze vormen dient een praktisch doel. Het is louter decoratie.

Deze juweeltjes van de kubistische architectuur zijn 'geheime plekken' midden in het centrum van Praag. Het kubisme bloeide in Praag kortstondig van 1911 tot 1914. Tsjechische kunstenaars gebruikten deze stijl in kunst, toegepaste kunst en architectuur. De Eerste Wereldoorlog stopte de ontwikkeling. Na de oorlog, toen Tsjecho-Slowakije onafhankelijk werd, ontwikkelden architecten rondo-kubisme, typerend voor de Tsjechische architectuur.

Kubistische lantaarnpaal
De enige kubistische lantaarnpaal ter wereld staat in Praag vlakbij het Wenceslasplein. De lantaarnpaal is geometrisch van vorm en bestaat uit rechthoekige inkepingen. De basis van deze lantaarnpaal is een bankje waar het goed zitten is.. Hoeken en zigzagmotieven kenmerken 's werelds enige kubistische lantaarnpaal van gewapend beton. Begin twintigste eeuw omarmden Tsjechische kunstenaars nieuwe industriële vormgeving en architectuur. Architect Emil Kralicek ontwierp dit opvallende stukje straatmeubilair in 1913.

Lantaarnpaal: een replica
De lantaarnpaal staat een beetje verscholen op het Jungmannovo plein, tussen het Wenceslasplein en de Narodni straat.  Je kunt gerust op het randje van de lantaarnpaal gaan zitten want wat je hier ziet is een replica, dat wil zeggen de lanaarnpaal is het origineel maar het glas en de metalen lamp zijn een replica. Het origineel is van onschatbare waarde en wordt daarom veilig bewaard in de National Gallery of Prague.

Lantaarnpaal en Jungmannovo plein
Het is geen toeval dat de kubistische lantaarnpaal op deze plaats staat. Tussen 1912 en 1913 ontwierp Emil Kralicek ook de Adam apotheek op Wenceslasplein 8. Tegelijkertijd kreeg hij de opdracht om het Jungmannovo-plein te herinrichten. Hij bouwde de tuinmuur en de poort met daarboven het relief van de heilige Maagd. En hij zette hier zijn lantaarnpaal neer zodat deze donkere hoek verlichting kreeg. Zijn werk kreeg stevige kritiek: Het licht van de lantaarnpaal zette het U Pinkasu bierhuis in het licht en was een verkapte reclame en de lantaarnpaal zelf leek wel op biervaten. Nu is de lantaarnpaal en beroemd kunstvoorwerp.

Museum van Kubisme
De tentoonstelling in het Museum van Kubisme in Praag omvat: zitbanken, kaptafels, kapstokken, bureaus, tafels en stoelen, dressoirs en ook serviezen, glaswerk en schilderijen. Als je wilt proberen of een kubistische stoel lekker zit, strijk je neer op een van twee replica's. Ook te zien zijn werken van Tsjechische kunstenaars die het kubisme in hun werken gebruikten; Otto Gutfreund, Pavel Janak, Josef Gocar en Josef Chochol. Het Museum van Tsjechisch kubisme in Praag bevindt zich op de tweede en derde verdieping van het Huis van de Zwarte Madonna.

Huis van de Zwarte Madonna
Het Huis van de Zwarte Madonna, vernoemd naar het beeldje dat de gevel siert, is één van de beste voorbeelden van kubisme in de architectuur. Het werd gebouwd tussen 1909 en 1911 als warenhuis. De constructie was op dat moment nieuw; een gewapend betonskelet dat een ruim interieur mogelijk maakte.

Het Grand Café Orient beslaat de complete eerste verdieping zonder ondersteunende pilaren, een hele sensatie in die tijd. Het interieur is indrukwekkend en het enig overgebleven kubistische interieur ter wereld. Tijdens het communistische tijdperk was het gebouw onderverdeeld en gebruikt als kantoren. Veel van de oorspronkelijke kubistische inrichting ging verloren.

Zo'n tien jaar geleden onderging het café een uitgebreide renovatie. Oude zwart-witfoto's lieten zien hoe het interieur er ooit uitzag. Het café is opnieuw ingerericht in de oude stijl met replica's van het meubilair en kroonluchters. Op de begane grond is Modernista Design Shop voor liefhebbers van kubisme, functionalisme en art deco. Alles is gemaakt volgens originele technieken en van originele materialen.

Huis van de Zwarte Madonna waarin het Museum van Kubisme

Kubisme op zijn best
In Praag zijn meer ontwerpen van Kralicek te zien, vaak in samenwerking met andere architecten.
* Adam Apotheek, Wenceslasplein 8
* Hotel Zlata Husa, Wenceslasplein 5
* Diamant huis, Spalena straat 82
* Supich huis, hoek van Wenceslasplein en Stepanska straat

Adressen van Kubistische architectuur
Kubistische lantaarnpaal, Jungmannovo namesti
Huis van de Zwarte Madonna, Café Orient en Kubistisch Museum, Ovocny trh 19

Openingstijden

Museum van Kubisme: dinsdag 10.00 - 20.00 uur, woensdag t/m zondag 10.00 - 18.00 uur, maandag gesloten
Café Orient: maandag t/m vrijdag 09.00 - 22.00 uur, zaterdag en zondag 10.00 - 22.00 uur.

Volgend artikel: Nusle Brug, prachtig panorama over Praag
Vorig artikel: Torens beklimmen

foto's Marianne Crone

                                                                   Adam Apotheek

                                                                        Diamant huis

                                                                       Supich huis