standbeeld kindertransport centraal station

Nicolas George Winton en de kindertransporten in 1938

Op perron 1 van het Centraal Station van Praag staat een beeldengroep die herinnert aan de kindertransporten in de jaren 1938 en 1939. Nicolas Winton (1909 – 2015) redde 669 kinderen van de Holocaust. Deze dappere man wordt soms de Britse Schindler genoemd, een titel die hem waardig is want hij redde met name Joodse kinderen en bracht hen naar Groot Brittannie, waar hij families vond die voor deze kinderen gingen zorgen. Nicolas Winton kwam uit een Joodse familie die voor zijn geboorte zich in Londen hadden gevestigd. Vlak voor de Tweede Wereldoorlog ging Winton naar het toenmalige Tsjecho-Slowakije om een vriend te helpen bij Joods maatschappelijk werk.

Winton redt Joodse kinderen
Kort voor de Kristallnacht had het Britse Lagerhuis een wet goedgekeurd die inhield dat vluchtelingen wanneer zij jonger dan zeventien jaar waren in Engeland konden worden opgevangen. Er was echter wel een voorwaarde aan verbonden en dat was dat voor alle kinderen van te voren een gastgezin geregeld moest zijn. Bovendien moest per kind 50 pond betaald worden zodat zij later, na de oorlog weer naar huis konden terugkeren. Het was niet eenvoudig om de Joodse kinderen uit het voormalige Tsjecho-Slowakije te krijgen. De reis verliep via Nederland en Hoek van Holland. De Nederlandse regering had na de Kristallnacht de grenzen voor vluchtelingen gesloten. Met behulp van de Britse regering slaagde Nicolas Winton erin om de kinderen via Nederland veilig naar Groot-Britannië te laten reizen.

Ere wie ere toekomt
Nicolas Winton die zoveel Joodse kinderen vlak voor de Tweede Wereldoorlog redde, heeft zijn heldendaden nooit aan de grote klok gehangen. Vele jaren later, pas in 1988 ontdekte zijn vrouw Grete op de zolder van hun huis aantekeningen, herinneringen en een lijst met namen in een aantekenschrift dat Winton in de vooroorlogse dagen had bijgehouden. Zo kwam de vrouw van Nicolas Winton er achter dat haar echtgenoot eigenlijk een held was die met gevaar van eigen leven Joodse kinderen uit Praag en Tsjecho-Slowakije had gered van de holocaust.

BBC eert Winton
De BBC maakte een programma waarin het werk van Niciolas Winton belicht werd en wat een held hij was geweest. In het programma ontmoette Winton een groot aantal van de kinderen die hij kort voor de Tweede Wereldoorlog naar Groot Brittannie had gebracht. Op hoge leeftijd, een jaar voor zijn dood, reisde Nicolas Winton naar Praag om toe te treden tot de Orde van de Witte Leeuw, de hoogste onderscheiding in Tsjechië.

Winton Monument in Praag
Het Winton-monument is een bronzen beeldengroep van Sir Nicholas Winton met twee kinderen gemaakt door Flor Kent en is onthuld op 1 september 2009. Het kleine meisje dat naast Winton staat is gemodelleerd naar de kleindochter van een vrouw die in 1939 met behulp van Winton naar Groot-Brittannië reisde. In maart van dat jaar begon Winton met het organiseren van treinvervoer voor Joodse kinderen. In totaal kwamen acht treinen veilig aan in Hoek van Holland vanwaar de veerboot hen naar Groot-Brittannië bracht. De negende trein heeft het nooit gehaald, de oorlog was uitgebroken en de trein werd gestopt. Slechts twee kinderen in deze trein hebben de holocaust overleefd.

Winton Monument in Londen
Op het Liverpool Street Station in Londen staat het tweede monument. Deze sculptuur is ook gemaakt door Flor Kent en heeft als titel: Für Das Kind. Liverpool Street Station was het station waar de reis van de kinderen eindigde en waar ze werden opgewacht door de pleeggezinnen die voor hen zouden zorgen. De sculptuur bestaat uit dezelfde jongen en hetzelfde meisje als het monument in Praag, ze zitten op een wit blok met hun koffer naast zich en lijken net te zijn aangekomen.

De beeldengroep in Praag symboliseert 'het vertrek' en een tweede beeldengroep in Londen 'de aankomst'.

Gedenkteken voor de ouders van de Winton-kinderen
Op het Centraal station in Praag bevindt zich een nog een kunstwerk gerelateerd aan Sir Winton. Reikende handen als onderdeel van een gesloten deur. Verwelkte rozen geklemd tussen de deurkruk. Het is een eerbetoon aan de ouders van de Winton kinderen. Zij namen afscheid en de kinderen die reisden naar het onbekende. Het vergde daadkracht en moed van de ouders om ze te laten gaan. In die vooroorlogse dagen wist men nog niets over de vernietingskampen en de holocaust als 'oplossing voor de Joodse kwestie'. De meeste ouders overleefden de holocaust niet. De sculptuur bevindt zich in een doorgaande passage op de begane grond van het Centraal Station, onder de koepel van het Fantova Cafe.

Locatie en bereikbaarheid
Het centraal station van Praag, Praha Hlavni Nadrazi, ligt in de wijk Nové Mesto, dicht bij het Wenceslasplein. Het Winton-monument staat op perron 1 en ook het hele station is de moeite waard om te bekijken. Het station bestaat uit twee delen: het originele deel in art nouveau-stijl en de uitbreiding die tijdens de communistische periode is gebouwd. Ga zeker naar Kavarna Fantova voor een kopje koffie bij de voormalige kaartjesloketten en bewonder de koepel, de glas-in-loodramen en het allegorische standbeeld van Praag, Moeder der steden.

Adres: Praha hlavni nadrazi, centraal station van Praag, Wilsonova 8, Nove Mesto, Praag
Openbaar vervoer: metrolijn C, Hlavni Nadrazi, trams 5, 9, 15 en 26

Lees verder
Praag centraal station mix van brutalisme en art nouveau
Fantova Kavarna, art nouveau en Centraal station

foto's Marianne Crone en Wiki Commons