Graffiti, geheime politie en John Lennon

Elke nacht kalkten activisten nieuwe leuzen op de John Lennon muur in Praag. Elke dag boende de politie de muur weer schoon... Nog steeds is de John Lennonmuur een verzamelplaats, maar nu van toeristen die naar de graffitikunst op deze bijzondere muur in Praag komen kijken. Tot 2019 mocht iedereen leuzen, tekeningen of zijn naam op de muur zetten. Nu hebben alleen professionele street art kunstenaars toestemming om een bijdrage te leveren. 

Na de val van het communisme veranderde de John Lennonmuur langzaam van historisch monument en symbool van vrede naar populaire toeristische attractie en meest 'Instagrambare' plek in Praag. Op twee minuten loopafstand van de muur is de 'Lennon Wall Story' een tentoonstelling gewijd aan de geschiedenis van de muur.  

De muur in 2019

Kat en muisspelletje
Na de moord op John Lennon in 1980, veranderde dit stuk muur in Praag van de ene op de andere dag in een kunstwerk met een politiek tintje. Protestleuzen werden 's nachts op de muur gekalkt met bijbehorende graffiti-kunst. Overdag kalkte de politie van Praag de muur weer wit en 's nachts kwamen de graffiti-kunstenaars weer terug. Het was een kat en muisspelletje. De muur groeide uit tot een symbool van protest tegen het totalitaire regime. 

Het ontstaan en de functie van de muur
In het Tsjecho-Slowakije van de jaren tachtig, stond de muziek van de Beatles symbool voor vrede en vrijheid. Het luisteren naar hun muziek gaf een gevoel van verbondenheid met het vrije westen, een vrijheid die de Tsjechen niet hadden. Na de moord op Lennon, tekende iemand op de muur een portret van Lennon en schreef darbij een aantal songteksten.

Niet alleen het bekladden van een muur maar vooral de verwijzing naar de westerse maatschappij was verboden. De muur werd een verzamelplaats voor jonge muziekliefhebbers, muziek door het regieme verboden om naar te luisteren.

Er zijn weinig muurschilderingen die zo vaak zijn overgeschilderdals de beeltenis van John Lennon. De verf was nog niet droog of de politie verwijderde de tekening. De leuzen op de muur hadden aanvankelijk geen politieke bedoeling maar naarmate de politie harder optrad veranderde de inhoud.

Het was een stil protest met heel veel betekenis voor vooral de jongeren in de stad. Veel toeristen denken dat het alleen om Lennon gaat maar zij kennen de geschiedenis niet. Voor de echte, nu veelal oude Pragenaar, is het zoveel meer dan een eerbetoon.

John Lennon
De muur omringt een klein kloostercomplex dat behoort aan de Ridders van de Orde van Malta en was aan een opknapbeurt toe. De kloosterorde zette zich samen met de in 1998 opgerichte John Lennon Peace Club zette in voor de restauratie van de muur. Lennons buste werd vervangen door een groter beeld. Helaas ging het grootste deel van de oorspronkelijke graffiti verloren tijdens de werkzaamheden.



Grafitti spuiten en street art zonder toestemming niet langer toegestaan
Grafitti spuiten en street art zonder toestemming is niet langer toegestaan in Praag. Tot 2019 werd de muur beschreven en van graffiti-kunstwerken voorzien, maar de leuzen die voornamelijk door toeristen werden opgeklad, hadden geen politieke ondertoon meer. 

Vanaf zomer 2019 mag niemand zonder toestemming een bijdrage op de John Lennonmuur schrijven. De muur als symbool voor de vrede was op de achtergrond geraakt omdat toeristen steeds meer ongepaste leuzen neerkladden. In plaats daarvan wordt aan professionele kunstenaars gevraagd om muurschilderingen te maken. Het eerbetoon zal blijven maar nu op een artistieke manier.

In maart 2019 hadden internationale kunstenaars toestemming gekregen om een muurschildering te maken om 30 jaar vrijheid te vieren. Zij portretteerden Václav Havel en John Lennon en voegden in verschillende talen leuzen toe over vrede en vrijheid. Drie weken later beschilderden milieuactivisten de muur volledig vol met ecologische slogans. Dat was ook weer snel voorbij want op 1 mei, de nationale feestdag van liefde en arbeid, spoot een graffiti-kunstenaar een groot portret van John Lennon, maar ook dit had geen lang leven.

In 2014 was iets dergelijks gebeurd. Toen kalkten een groep studenten de muur helemaal wit en voegden één slogan toe: Wall Is Over, een woordspeling op War Is Over. Het publiek beschilderde de muur opnieuw met afbeeldingen van Lennon en voegden teksten van Beatles songs toe.

Nu is er een verbod op het ongeoorloofd spuiten van grafitti. Ook zijn bij de muur straatmuzikanten en bedelaars verboden. Lennon bewonderaars mogen wel spontaan muziek maken maar dit moet een bijdrage zijn aan het doel van de muur: het verspreiden van vrede.

Regels voor de John Lennonmuur
1. Spraying, posters en andere vormen van schade zijn verboden
2. Priveberichtjes met krijt of pen geschreven, zijn toegestaan op aangeven plaatsen op de muur.


    De muur in 2016

Chronologie van de John Lennon-muur

In 1980, na de dood van John Lennon veranderde de muur van het complex van de Ridders van de Orde van Malta in een spontaan kunstwerk waarop politiek getinte leuzen verschenen.

In 1988 markeerde het einde van de Praagse Lente toen het communistische regime ingreep en de democratisering die in 1968 begon, terugdraaide. Voornamelijk jonge Tsjechen uitten hun ongenoegen en kalkten op de muur hun ongenoegen over het verlies van vrijheden. Het gevolg was een gevecht tussen studenten en politie op de Karelsbrug.

Op 17 november 2014, exact vijfentwintig jaar na de Fluwelen Revolutie, werd de muur wit geverfd en voorzien van drie woorden: Wall is Over. Aanvankelijk deed de Maltezer Orde aangifte van vandalisme, maar trok dit later in. De slogan bleef op de muur staan maar in gewijzigde vorm: War is Over, naar de de song Happy Xmas van John Lennon.

In maart 2019 verschenen portretten Vaclav Havel en John Lennon op de muur ter herinnering aan dertig jaar vrijheid.

Op 22 april 2019 (Dag van de Aarde) werd de muur opnieuw helemaal overgeschilderd. Deze maal door de actiegroep Extinction Rebellion met de slogan: Klimaticka nouze, klimaat in nood. Aan voorbijgangers werd gevraagd hun klimaatboodschappen op de muur te schrijven.

In juli 2019 verscheen er een gele regenjas op de muur. Een jas gedragen door de Marco Leung Ling-Kit toen hij protesteerde tegen de uitleveringwet tussen China en Hongkong. Hij werd als dodelijk slachtoffer het symbool van de demonstraties In Hong Kong. 

Vanaf de zomer van 2019 mogen alleen nog professionele kunstenaars een bijdrage op de muur leveren.

Museum Lennon Wall Story
De Lennon Wall Story vertelt het verhaal van de John Lennonmuur in Praag vanaf het begin in 1980. Naast informatiepanelen krijgt de bezoeker ook een nog niet eerder vertoonde documentaire (30 minuten) over de geschiedenis van de John Lennonmuur in Praag. Herinneringen van ooggetuigen, historische foto's en ander materiaal en de sfeer van het tijdperk wordt goed weergegeven. Verder is er een replica van de John Lennonmuur waarop de bezoeker een boodschap kan achterlaten, een populaire activiteit onder toeristen die in 2019 verboden werd.

Museum Lennon Wall Story, Prokopska 8, Mala Strana, Praag (op twee minuten loopsafstand van de muur)
Open: vrijdag 15.00-20.00 uur, zaterdag en zondag 11.00-20.00 uur.

Bereikbaarheid en locatie van de John Lennonmuur
Je kunt de John Lennon muur vinden op een pleintje in het Malá Strana district in Praag. Dit was ooit een rustig pleintje maar is nu ontdekt door de toeristen en de gidsen die rondleidingne organiseren. Neem metrolijn A naar Malostranská station, of tram 22 en stap uit op Velkoprevorské námìstí of Malostranské námìstí halte. 

Adres van de muur: Velkoprevorske namesti, Mala Strana, Praag

Lees verder
Street art op het Vltavska metrostation
Teznov muur: doe-het-zelf grafitti voor iedereen    

De muur vóór 2019, toen iedereen er op mocht schrijven en tekenen
    De muur   in 2019 toen alleen kunstenaars op de muur mochten schilderen     De muur in 2019       De muur in 2019   De muur in 2022  


 
foto's Marianne Crone

Reageer op dit artikel

Mail de redactie

Deel dit artikel!