maly berlin klein berlijn en het bruine huis

Maly Berlin - Klein Berlijn en het Bruine Huis

Het Bruine Huis, Hnědý dům, in Malý Berlín in de wijk Holesovice in Praag is een appartementengebouw dat zijn tijd ver vooruit was. Het in 1937 gebouwde complex staat op de kruising van de straten Bubenská en Veletržní en is een schoolvoorbeeld van functionalistische architectuur waar vorm en uiterlijk van een gebouw bepaald worden door de functie van het pand. Kenmerkend zijn de afwezigheid van ornamenten. Op 15 maart 1939, de dag van de Duitse bezetting van Tsjechoslowakije, kregen de eerste bewoners van het Bruine Huis de sleutel. Al snel moesten de nieuwe huurders gedwongen plaatsmaken voor de Gestapo die de luxueuze appartementen betrok.

Klein Berlijn, nooit van gehoord!
Het is geen gebrek aan kennis wanneer je nog nooit van Malý Berlín in Praag hebt gehoord. De term wordt voornamelijk gebruikt door inwoners van de wijk Holešovice. Het gebied wordt begrensd door de straten Heřmanová, Janovského, Strojnická en Bubenská en dankt zijn naam aan het feit dat hier in het interbellum veel Duitstalige Pragenaars woonden. Wie nu 'Malý Berlín' zegt, refereert aan een flatgebouw op de kruising van de Bubenská en Veletržní straat.

Het Bruine Huis
Het Bruine Huis is gebouwd eind jaren 1930. Het is een gesloten flatgebouw dat een heel blok in beslag neemt. Er zijn zes tot acht verdiepingen en is gebouwd rond een centrale ruimte. De hoofdingang is aan de U Smaltovny-straat. Het parkachtig binnenatrium was waar de bewoners elkaar troffen, in een mooi aangelegde tuin met een pergola, bankjes en een zandbak voor kleine kinderen. Tot de jaren 1950 was er ook een kinderzwembadje. De binnenruimte geeft toegang tot de acht woongedeelten gemarkeerd met de letters A t/m H. Elk gedeelte heeft een eigen lift en dat was een luxe in die dagen.

De appartementen zijn ruim en hebben twee balkons, een aan de straatkant en de andere met uitzicht op de binnenplaats. In de gemeenschappelijke ruimte in de kelder stonden, voor die tijd, moderne apparaten om de was te doen en te drogen en ook was er apperatuur voor het reinigen van tapijten.

De buitenkant van het complex
De gevel van het Bruine Huis ziet er tegenwoordig even stralend uit als toen het complex gebouwd werd. De kleurencombinatie van groen-witte raamkozijnen en bruin-geel pleisterwerk aangevuld met een rode bakstenen voering langs de ramen die vaak nog voorzien zijn van houten jaloezieën is atypisch voor Praagse architectuur.

Het Bruine Huis: wie woonden er?
Op 15 maart 1939 riep Hitler het Protectoraat Bohemen en Moravië uit. De twee Tsjechische landen werden onderdeel van het Derde Rijk. Duitse leden van het Reichbestuur,van de Gestapo, en anderen in hoge posities stroomden Praag binnen. Zij moesten ergens gehuisvest worden.

Luxe appartementen
Het nieuwe wooncomplex, het Bruine Huis, had 177 luxe appartementen waarvan een aantal nog niet bewoond. De bewoonde appartementen waren eigendom van voornamelijk Duitse Joden die verdreven werden om plaats te maken voor Nazi rijksambtenaren.

De toegang via het poortgebouw maakte het mogelijk om iedereen die naar binnen ging in de gaten te houden. Ook was de ligging gunstig: dichtbij de villa's in de wijk Bubeneč waar de hoogste nazi-functionarissen en autoriteiten woonden. Kortom het Bruine Huis was een topper in ieder opzicht.

Na het einde van de Tweede Wereldoorlog werden de Nazi bewoners uit hun appartementen gezet. Maar de oorspronkelijke eigenaren kwamen niet terug omdat velen van hen in concentratiekampen waren gestorven. Na de bevrijding van Praag in 1945, namen o.a. verzetsstrijders hun intrek in het Bruine Huis. Toen in 1948 het Rode Leger binnenmarcheerde, werden de bewoners eruit gezet en kwamen communistische functionarissen en diplomaten er wonen.

Tegenwoordig verkeert het gebouw en vooral het atrium in een verwaarloosde staat maar de appartementen zijn nog steeds bewoond.

Lees verder over de wijk Holesovice

Foto's Marianne Crone