jazz en dixieland traditie in praag

Jazz en Dixieland traditie in Praag

Jazz en Praag gaan hand in hand. Hoewel Jazz Europa pas tussen 1948 en 1950 massaal veroverde, was jazz al veel eerder prominent aanwezig in Praag. Jazz had Praag al in de jaren twintig veroverd. Rudolf Dvorsky, componist en bandleider, was de populairste jazzmuzikant van deze begindagen. In 1946 was de jazzclub Pygmalion op het Wenceslasplein in het voormalige Blanik Cinema-gebouw een hotspot, druk bezocht en erg populair.

Tijdens de Communistische periode werd jazz met argusogen bekeken door het regime, maar het overleefde. In 1958, opende Reduta, de eerste jazzclub in Praag, die nog steeds floreert. Sindsdien heeft jazz vaste voet in Praag en is populairder dan ooit. Jazz heeft op muziekgebied duidelijk een plaatsje veroverd in Praag. In het centrum van de stad zijn een aantal jazzclubs en het hele jaar door vinden jazzfestivals plaats. Maar hoe is de jazz traditie in Praag begonnen?

Jazz in Praag
De jazz traditie in Praag begint omstreeks 1920, toen ragtime en dixieland naar Europa kwamen. De eerste Tsjechoslowaakse jazzster was R.A. Dvorsky, zanger, swingmuzikant, componist en bandleider van de Melody Boys. Hij speelde voor de elite van Praag in het Central Hotel, de Lucerna Music Hall en de Barrandov Studios. De band van Karel Vlach, Blue Music, was toonaangevend in de jaren dertig. Ook de componist Jaroslav Jezek, die samenwerkte met het komische duo Voskovec en Werich maakte furore. Zijn muzikale carrière valt uiteen in twee delen: kamermuziek geïnspireerd door Stravinsky en populaire jazzcomposities.

Swinging tijdens Nazi bezetting
Swinging tijdens de Duitse bezetting was onmogelijk. De Nazi's waren tegen jazz omdat het in strijd was met hun opvattingen over 'Arische muziek'. Ze verboden de syncopen (accenten op onverwachte momenten) trompetdempers, tokkelen op de contrabas en het scatten (het zingen van woorden zonder betekenis zoals: didadu of dibiladoe). Toch bleef jazz onder de bezetting bestaan. Sommige artiesten, zoals Karel Vlach en Inka Zemankova kregen toestemming om op te treden. Anderen moesten clandestien spelen. Jazzmusici die in ameuteurbandjes speelden, moesten altijd alert zijn, de politie kon ieder moment ingrijpen. Des te opmerkelijker is het verhaal van Bedrich Weiss, een Tsjechisch-Joodse jazzmuzikant en songwriter, die het Weiss Quintet oprichtte terwijl hij gevangen zat in Terezin concentratiekamp en hier mini concerten gaf.

De Sovjets en jazz
Tijdens de communistische periode werd jazz ontmoedigd door het regime dat dit muziekgenre met argwaan beluisterde. In de jaren vijftig van de vorige eeuw beschouwden de communisten jazz als iets verdorvens en en decadents. In de jaren zestig en zeventig kwam hier enigszins verandering in en werd jazz getolereerd. Ook mochten er jazzfestvals gehouden worden. Maar in de jaren tachtig werden de regels weer aangescherpt. Toch was jazz niet te stoppen.

Locaties speelden een belangrijke rol bij het in stand houden jazz. In 1958, ging Reduta open aan Narodni trida, deze jazz club bestaat nog steeds. Een paar straten verderop was het theater Viola en Malostranska Beseda had ook jazz sessies en heeft dat nog steeds. Andere locaties zoals Parnas, Vagon en de club in Strahov, bestonden maar een paar jaar als jazzclub. Musici gingen van de ene club naar de andere. Dit heeft bijgedragen tot het behoud van jazz.

Jazz na de Fluwelen Revolutie
Tsjechische jazzmusici hebben hun stempel gedrukt op de internationale jazzscene. Jan Hammer was een van de velen die Tsjecho-Slowakije verliet voor een nieuw vaderland. Hij ging naar Berklee College of Music in Boston, Massachusetts, werd componist en pianist en schreef de muziek voor 90 afleveringen van Miami Vice. Veel jazzmuzikanten die beroemd waren vóór de Fluwelen Revolutie zijn tot op de dag van vandaag blijven spelen. Emil Viklicky speelde op internationale festivals zoals het North Sea Jazz Festival. Ook was hij geregeld te horen in de Reduta Jazz Club in Praag. Hetzelfde geldt voor Jiri Stivin, die nog steeds actief musicus is. In de loop van de tijd is er een nieuwe generatie jazzmusici ontstaan. Zij treden op in een van de vele jazzclubs in Praag zoals Reduta, AghaRTA en U Maleho Glena.

Lees verder: Jazz en jazzclubs in Praag.

foto's Marianne Crone