




Socialistisch realisme en sorela architectuur in Praag
Socialistisch realisme is een kunstvorm die gemakkelijk te vinden is in de metrostations van Praag. Op de muren van een aantal stations pronken socialistisch realistische kunstwerken. Ook de karakteristieke muurschilderingen in het treinstation van Smichov en de sgraffito op de gevel van Hotel International zijn prachtige voorbeelden van socialistisch realisme.. Sorela is architectuur gebaseerd op architectuur ten tijde van Stalin.
Socialistisch realisme en Sorela ontwikkelden zich in de Sovjet-Unie en was van 1932 tot 1988 de door de staat voorgeschreven stijl voor kunst en architectuur. Aangezien Tsjecho-Slowakije onder communisten regime was, werd de socialistische realisme-stijl aan het land opgedrongen. Nu, meer dan dertig jaar na de Fluwelen Revolutie, zijn er nog steeds sporen van socialistisch realisme in Praag te vinden.
Station Smichov, hal met wandschildering
Socialistisch realisme: beter om te vergeten?
Kort na 1989 werden in Praag aandenkens aan de Sovjetinvloed verwijderd, omdat niemand herinnerd wilde worden aan een destructief regime. Nu worden deze herinneringen niet meer zo rigoreus gesloopt. Het treinstation van Smichov is een goed voorbeeld. Het is een afschuwelijk gebouw, maar typerend voor de periode en binnen zijn interessante socialistisch-realistische muurschilderingen te zien. Het station en het gebied eromheen worden herontwikkeld en er komt een nieuw station. Het oude station wordt opgenomen in het nieuwe en de muurschilderingen blijven als herinnering aan de donkere dagen van het verleden.
Communistisch ideaalbeeld
Het de plicht van kunstenaars om het proletariaat bewust te maken van het communistische ideaal. Daarom moest kunst niet alleen realistisch zijn maar ook nationalistisch. Kunst was een weergave van een paradijselijke toestand want dat zou het socialisme uiteindelijk brengen. Kunstwerken tonen dus niet de werkelijkheid maar een communistisch ideaal toekomstbeeld. Hardwerkende, lachende, vrolijke mensen die werken op het land of in de fabriek zijn de thema's van het socialistisch realisme. Er zijn weinig of geen kunstwerken van stillevens en landschappen want zij dragen niet bij tot de communistische ideologie.
Socialistisch realisme en communistische waarden en normen
Socialistisch realisme verbeeldt communistische waarden en normen. De kunstwerken hebben vaak een educatieve boodschap; de schoonheid en gelukzaligheid van werken op het land of in een fabriek; individuen die werken voor collectief welzijn. Alle kunstwerken lijken op elkaar omdat de eigen inbreng van de kunstenaar geen deel uitmaakte van het socialistisch realisme.
Het belangrijkste voor een kunstenaar was om trouw te zijn aan de partijdoctrine. Creativiteit werd niet op prijs gesteld. Evenmin konden de kunstenaars een realistisch leven uitbeelden, want alles wat een negatief effect zou kunnen hebben op het communisme moest worden vermeden. Veilige onderwerpen waren bloemen, zonlicht, het lichaam, jeugd, boeren, industrie en nieuwe technologie. Alle kunstwerken hadden een didactische functie en toonden een verheerlijkt beeld van communistische waarden.
Andel metrostation
Socialistisch realistische kunst in de metro
Bekijk de socialistisch-realistische kunst in de volgende metrostations in Praag:
* Florenc, lijn C: mozaïek
* Jinonice, lijn C: reliëf
* Dejvicka, lijn A: wandsculptuur
* Hradcanska lijn A: reliëf
* Andel lijn B: muurschildering toont de vriendschapsband tussen Moskou en Praag
* Haje lijn C: mozaïek in de hal en een standbeeld van twee kosmonauten buiten het station
* Chodov, lijn C: levensgroot beeld van een arbeider, buiten het station
* Station Holesovice: portret van Julius Fucik, journalist en schrijver, een actief lid van de Communistische Partij van Tsjecho-Slowakije
Meer over de Praagse metro als toeristische attractie
Stalin monument
Het Stalin monument, een gigantisch standbeeld in sociaal-realistische stijl, domineerde de heuvel in het Letna Park tot 1992, toen het werd opgeblazen. Dit groepsstandbeeld verheerlijkte Jozef Stalin. Deze communistische dictator was na de Tweede Wereldoorlog populair vanwege het verslaan van de nazi's, maar er zat ook een donkere kant aan zijn reputatie. Iedereen die zijn machtspositie bedreigde, werd uitgeschakeld.
Lees hier meer over het Stalin monument Stalin Monument op de heuvel van Letna
Sorela gebouwen in Praag
De ontwikkeling van de Tsjechische functionalistische architectuur eindigde in 1948 toen de communisten aan de macht kwamen in Tsjecho-Slowakije. Aangezien het functionalisme in de ogen van de communisten een gevaarlijke westerse stijl was, was vanaf 1948 Sorela de enige toegestane bouwstijl. Sorela is een afkorting van socialistisch realistische architectuur en gebaseerd op de stalinistische architectuur. Steden werden gebouwd volgens een algemeen ontwikkelingsplan en kenmerkten zich door brede straten en pleinen die als verzamelplaatsen en voor parades werden gebruikt. Stalinistische architectuur produceerde pompeuze en logge gebouwen.
De communisten hadden plannen met Praag. De huizenblokken tussen de Klementinum- en Parizska-straat waren bestemd voor sloop die nooit plaatsvond, ook werd het gebouw van de Karelsunivesiteit tegenover de Rudolfinum concertzaal niet vervangen door een toren. Er zijn maar weinig sorela-gebouwen in Praag. Een ervan is Hotel International in de wijk Dejvice en een ander is Hotel Jalta aan het Wenceslasplein.
Hotel Jalta aan het Wenceslasplein
Socialistisch realisme en schone kunsten
In het socialistisch realisme beelden sculpturen en figuren op schilderijen sterk geïdealiseerde personen uit. Kunstenaars konden het leven niet weergeven zoals ze het zagen want in de communistische ideologie waren mensen en dingen óf goed óf slecht. Er was geen tussenin. Het was idealisme tegenover realisme. Het leven was vol geluk en gezondheid. Daarom tonen schilderijen en muurschilderingen blijmoedige boeren die aan het oogsten zijn of gelukkige arbeiders die in fabrieken werken en nuttige producten produceerden. Sculpturen stellen arbeiders, schoolkinderen of bewakers voor.
Socialistisch-realistische kunst in Praag
1. De fries boven de toegangsdeur van een flatgebouw aan Blanicka Street 5 toont een tafereeltje van educatieve propaganda. Een gelukkig, proletarisch gezin: de moeder voedt een pasgeboren baby, de vader tekent ontwerpen voor een nieuwe staalfabriek, de kinderen houden zich bezig met sportieve en muzikale activiteiten. Blanicka is een zijstraat van de Vinohradska straat in de wijk Vinohrady en op tien minuten lopen van het Wenceslasplein.
2. Reliëfs op de façade van Korunni straat 98 tonen fabrieksarbeiders die een werkblad raadplegen. De muurreliëfs zijn aan weerszijden van de ingang van het politiebureau. Korunni ligt ook in de wijk Vinohrady. Vervolg Vinohradska straat en sla rechtsaf bij Nitranska straat, steek de Sleska straat over en sla linksaf de Korunni straat in. Nummer 98 is aan de rechterkant.