Praag, karper en kerstmis

Tsjechen hoeven nooit te denken, wat eten we dit jaar met de Kerst? Karper met aardappelsalade staat steevast op het menu, maar met zuurkool mag ook. Tsjechen gaan de dagen voor Kerst niet in bad. Een donkere karper zwemt rond in de badkuip, want karper staat op het kerstmenu in Praag. De rest van het jaar zwemmen de karpers in de visvijvers bij Trebon.  Elk jaar tegen het einde van de herfst worden de vijvers leeggehaald. Begin december verschijnen zwarte tonnen op alle hoeken van de straten van Praag. Karper prijkt op het kerstmenu, in Tsjechië is karper wat kalkoen is in Engeland. 

Praag, karper en kerstmis
Praag, karper en kerstmis horen bij elkaar. Karper is niet zo'n vreemde keus. In christelijke kringen heeft de vis een religieuze betekenis. Op vastendagen moet vis gegeten worden. Kerstavond is een vastenavond dus staat er karper op het menu. Het is makkelijk om deze vis te kweken. Bovendien zit er voldoende vlees tussen de graten voor een heel gezin.

In de week voor Kerstmis staan de vishandelaren met hun grote bakken met levende karpers overal in Praag. Klanten selecteren een mooi exemplaar en nemen de vis mee naar huis in een plastic zak. Deze karper zal de laatste dagen van zijn leven in de badkuip doorbrengen want veel Tsjechen eten de vis graag zo vers mogelijk.

Op kerstavond ontdoet de heer des huizes de karper van zijn schubben en snijdt de vis in dikke stukken die gepaneerd als schnitzel worden gebakken. De schubben worden niet weggegooid maar onder ieders bord gelegd. Een paar schubben in je portemonnee betekent dat je een jaar lang geen geldzorgen hebt.



Karper bloedbad
Niet iedereen is even blij met een levende vis in de badkamer en een bloedbad op kerstavond. Daarom laten veel mensen de 'moord' over aan de verkopers, die met een vangnet de karper opvist, hem wegen en dan doden. Dit gebeurt heel behendig: de kop wordt in één slag afgesneden en later gebruikt voor het koken van karpersoep. Om de vis te bereiden wordt hij bedekt met een mengsel van bloem, paneermeel, en eieren en vervolgens gebakken. Traditioneel wordt karper geserveerd met aardappelsalade die bestaat uit gekookte aardappelen, erwten, uien, wortelen, peterselie, selderij, augurken, eieren en mayonaise.  



Einde van het karper bloedbad is in zicht
De grote tonnen waarin de karpers rondzwemmen zijn een bekend gezicht in heel Tsjechië in de dagen voorafgaand aan Kerstmis, maar met ingang van 2022 heeft de Lidl supermarkt de verkoop van levende karpers op straat voor de supermarkt verboden en is daarmee de eerste Tsjechische retailer die dit doet. In 2023 volgde Billa. Deze stap is het resultaat van de campagne 'Kerstmis zonder geweld', die om ethische en duurzaamheidsredenen een einde wil maken aan deze traditie. Klanten kunnen wel voorverpakte karpers in de Lidl kopen.

De verkoop van levende karpers is gebonden aan strenge regels en staat onder veterinair toezicht. De kleding gedragen door de verkopers en de wijze waarop de karper wordt gedood staan duidelijk beschreven in het reglement: De karper kan niet levend worden geschaald, de kuit of de milt kan niet worden uitgeperst, of de ogen of kieuwen kunnen niet worden beschadigd. Het advies is ook om het doden van karpers aan de verkopers over te laten, omdat het mee naar huis nemen van een levende karper kan leiden tot onnodige stress voor het dier.



Praag, karper en kerstavond
Praag, karper en kerstmis gaan goed samen. Er staat altijd een karperverkoper voor het warenhuis Kotva namesti Republiky en verder bij de ingang van veel metrostations vooral in de buitenwijken. Als je in Praag bent op Kerstavond en je wil karper eten, maar je vindt het niet zo'n goed idee om er een in je hotelbadkuip te hebben, dan reserveer je een tafel in het Plzenska Restaurant in het Obecni Dum, namesti Republiky 5. Op hun kerstavondmenu staat altijd vissoep, gebakken karper en aardappelsalade.

Voor de Tsjechen is het kerstdiner op Kerstavond. Wanneer het maal verorberd is, wachten de kinderen op het Kindje Jezus die de cadeautjes brengt. Wanneer de karper tot het laatste stukje gegeten is, klinkt er een belletje. Het teken dat de cadeautjes zijn gearriveerd. Na het uitpakken en bewonderen van de cadeaus gaan veel Tsjechen naar de nachtmis ook al zijn de meesten niet gelovig. Eerste en Tweede Kerstdag worden thuis doorgebracht met familie of om op familiebezoek te gaan.



foto's Marianne Crone  

Reageer op dit artikel

Mail de redactie

Deel dit artikel!